104373

ONTOLOGIA

Pierwsza teza liberalnego reizmu głosi, że istnieją rzeczy i stanowią one bazową kategorią (w sensie ontologicznym są jedynymi indywiduami). Teza druga stwierdza, że istnieją procesy i zdarzenia, które można zredukować przez definicją do bazowej kategorii rzeczy. Świat materialny stanowi więc mereologiczny zbiór rzeczy wraz ze związanymi z nimi zdarzeniami i procesami. Procesy i zdarzenia definiuje się za pomocą pojęcia rzeczy, ale i własności lub pojęć czasowych. W związku z tym występują dwie wersje liberalnego reizmu -czasowa i aczasowa.

Kazimierz Ajdukiewicz sformułował definicję liberalnego reizmu w wersji czasowej: zdarzenie z polega na tym, że rzecz a ma własność w w momencie m{z-vj[a,m]). Ajdukiewicz dodaje, że zdarzenia to obiektywne korelaty jednostkowych i prawdziwych zdań o famie momentu.

Ryszard Wójcicki uznał, że zdarzenie z to tyle, co rzecz a w momencie m {z- [a, m]).VJ związku z tym uznaje zdarzenia za kaelaty pewnych nazw jednostkowych.

Henryk Stonert sfamułował definicję aczasowej wersji liberalnego reizmu: zdarzenie jest łączną realizacją określonych rzeczy i określonych własności lub relacji (zdarzenie z to fakt przysługiwania rzeczy a własności w lub fakt zachodzenia między rzeczami a i b relacji r).

Czasowa wersja reizmu nie spełnia drugiego warunku adekwatności, gdyż przyjmuje, że momenty istnieją (nie uważa ich za zbiory zdarzeń). Wersja aczasowa reizmu spełnia wszystkie warunki adekwatności, ale nie jest pozbawiona defektów - nie pozwala na zdefiniowanie przez abstrakcję jednocześnie przestrzeni, czasu i czasoprzestrzeni. Stanowi jedynie podstawę dla definicji czasu przez abstrakcję. Poza tym przyjęte czasowe definicje zdarzeń są zbyt szerokie, obejmują przedmioty, które zdarzeniami nie są, co wywołuje dalsze komplikacje przy próbach modyfikacji definicji.

Ewentyzmem nazywa się dwie różne, choć pokrewne ontologie - o bazie zdarzeniowej (Reichenbacha-Mehlberga) i o bazie procesowej (Whiteheada-Russełla). Tylko pierwsza z nich stanowi ewentyzm sensu stricio. Jej pierwsza teza głosi, że istnieją procesy i rzeczy (ciała), ale ulegają one redukcji przez definicją do kategorii bazowej - zdarzeń. Rzeczy i procesy określa się jako pewne specyficzne mnogościowe zbiory zdarzeń (indywiduów). Drugim założeniem ewentyzmu jest takie, że zdarzenia wchodzą w relacje czasowe, przestrzenne i czasoprzestrzenne oraz w rozmaite relacje fizyczne (np. kauzalne). Relacje pierwszego typu pozwalają zdefiniować czas, przestrzeń fizyczną i czasoprzestrzeń, ale są także elementem dla konstrukcji ewentystycznych definicji rzeczy i procesów. Ten drugi zabieg okazuje się jednak bardzo trudny, jak dotąd - nie uwieńczony sukcesem.

Jeżeli jakiś zbiór zdarzeń jest rzeczą, to zawiera dwa typy zdarzeń: takich, które wchodzą w relację absolutnej wcześniejszości i takich, które wchodzą w relację quasi-równoczesności. Warunek pierwszy oznacza rozciągłość czasową, drugi - rozciągłość przestrzenną. Określenie fizycznej składowej struktury rzeczy sprawia ewentyzmowi wiele problemów: próbuje je rozwiązać opierając podaną składową na relacjach kauzalnych. Analogicznie wygląda zagadnienie ewentystycznej definicji procesów - są to na pewno zbiory zdarzeń o jakiejś strukturze z podwójną charakterystyką rełacyjną: czasoprzestrzenną i fizyczną.

Przyjmuje się, że muszą to być zbiory zdarzeń czasowo rozciągłe; nie muszą być jednak rozciągłe przestrzennie (procesy przestrzennie punktowe).

Dysponując powyższymi cząstkowymi definicjami rzeczy i procesów można tylko określić ich czasowe oraz przestrzenne części - rzecz ma trzy typy części - przestrzenne (punktowe i interwałowe), czasowe (momentalne i interwałowe) i czasoprzestrzenne.