104528

•dziedzinę pamięci, stanowi historia(historia jako opis faktów dotyczących przyrody-historia naturalna, jak i historia dotycząca człowieka- historia społeczna,

-dziedzinę wyobraźni stanowi poezja.

-    dziedzinę rozumu, stanowi filozofia, (poznanie ogólne, rozległe, dotyczące Boga. przyrody i człowieka). Filozofię przyrody dzielił na spekulatywną (ma poznawać prawa) i operatywną (maje stosować). Dzielił ją też na fizykę(jak powstają i jak są zbudowane rzeczy) i metafizykę (jaka jest ich istota, forma i cel) Filozofia człowieka obejmowała antropologie(o jednostkach) i politykę(o społeczeństwach).

Naukę pojmował jako środek do praktycznych celów, w wiedzy widział potęgę człowieka w walce z przyrodą. Tyle mamy władzy, ile wiedzy- mówił(ważne!), poznanie tajemnic)' wiedzy zapewni władzę nad przyrodą(osiągnięcie panowania człowieka). Z nauk najbardziej cenił przyrodoznawstwo, jako najbliższe temu celowi. Uważał ze jeśli cele nauki są praktyczne to sposób uprawiania nauki również musi bytf praktyczny. Zbadanie przyrody upatrywał nie w obserwacji, lecz eksperymencie.

Empiryczna metoda nauki Bacona. Dotychczasowa nauka jest nieużyteczna, bo nie daje panowania nad przyroda. F.B. widział bezużyteczność w głównym narzędziu logicznym ówczesnej nauki, którym był sylogizm. Uważał konieczność operowania nie założeniami. lecz doświadczeniem- jedyna przeto nadzieja w rzetelnej indukcji. Droga nauki, która od danych zmysłowych przerzucana jest na najogólniejsze twierdzenia jest dla Bacona błędna. Potrzebna jest metoda stopniowego uogólniania danych zmysłowych- jest to indukcja, właściwa metoda nauki- umysłowi ludzkiemu nie skrzydeł potrzeba, lecz ołowiu F.B. nie był zwolennikiem sensualizmu. Rozum według niego potrzebny jest w indukcji jak zmysły, żadna z obu władz nie wystarcza bowiem do osiągnięcia pewności wiedzy. Niedoskonałość władz umysłu powoduje podwojoną metodologię-destrukcyjną(ujawnia i usuwa błędy) i konstrukcyjną (wskazuje pozytywy dobywania doświadczenia).

Teoria złudzeń(idoli) (super ważne!, chyba...)

Nauka o złudzeniach umysłu, była destrukcyjną częścią metodologii Bacona, wyróżniającą cztery rodzaje złudzeń:

1)    złudzenia plemienne (idola tribus), wspólne całemu plemieniu ludzkiemu, wynikające z natury człowieka, którym podlega rozum i zmysły(np. skłonność do antropomorficznego i finalistycznego ujmowania zjawisk, doszukiwania się regularności we wszechświecie, gubienia się w abstrakcjach).

2)    złudzenia jaskini (idola specus)-aluzja do Platona, sąto złudzenia indywidualne, uwamnkowane wychowaniem, lekturą, otoczeniem.

3) złudzeniarynkowe( idola fori) powodowane przez mowę. która jest niedoskonała. niedokładna, wprowadzająca w błąd. posiłkując się wyrazami, którym w rzeczywistości nic nie odpowiada(np. szczęście).

4)    złudzenia teatru(idola theatri) powodowane przez błędne spekulacje filozoficzne.

Teoria indukcji. Po usunięciu złudzeń, pozytywna cześć metodologii ma dokonać reszty. Dobra metoda unieszkodliwi niedoskonałość umyshi ludzkiego. Eksperyment wynagrodzi braki zmysłów, a indukcja braki rozumu. Eksperyment i indukcja to dwa filary metody. Eksperyment nie wystarcza choć jest podstawą poznania, służy jedynie do ustalania faktów. Indukcja służy natomiast do ich uogólniania. ma przebierać to. co zebrał eksperyment. Indukcja me jest prostym zestawieniem faktów, lecz metodą znajdowania stałych związków(uogóbnania). Znajdując jakąś właściwość należy dokonać zestawienia wypadków, gdzie własność ta występuje i gdzie jest brak jej obecności, a następnie zestawić wy padki, gdzie własność ta występuje w różnym stopniu(wykaz stopni). Zbieranie wypadków ma być przygotowaniem do właściwej indukcji, mającej znaleźć stałe własności rzeczy, które stanowią ich istotę, formę.

Znaczenie filozofii Bacona:

-    rozwinął program empirycznej nauki.

• wskazał praktyczne zadania nauki.

•wykazał zastawieiue złudzeń umyshi zasługujących na usunięcie.

-    opracował reguły indukcji, potrzebne do uogólniania faktów(najbardziej konkretna zashiga)

Pan Franciszek za życia, budził zachwyt, po śmierci powstały bardzo różne opinie dotyczące jego dokonali W wieku XVII zapomniany. doceniony w oświeceniowej Anglii w XVIII w. Późniejsze głosy stanowiły, iż jest dyletantem, uprawiającym filozofię lorda-kanclerza. Właściwych kontynuatorów metody indukcji doczekał się dopiero w XIX wieku(J. Herschel i J. St. Mili).

z: W. Tatarkiewicz. Historia filozofii. T2