104571

filozoficznych, zauważył, że niemal dla każdego stwierdzenia filozoficznego można sformułować jego antytezę i że nie ma sposobu aby ustalić, które z tych twierdzeń jest prawdziwe. Jedyną rzeczą, której nie da się zaprzeczyć jest to. że w danym momencie myślimy.

Niezaprzeczalny fakt ismienia myśli stał się więc jego punktem wyjścia. Idąc drogą dedukcji z faktu że istnieje myślenie można wysnuć wniosek, że istnieje też coś co myśli, czyli ja sam. Ta prosta idea została ujętą w łacińską formułę Cogito ergo sum (myślę, więc jestem).

Idąc dalej tym tokiem rozumowama. można stwierdzić, że skoro już istmenie myśli i własnej osoby jest niezaprzeczalne, to analizując zawartość własnych myśli można wysnuć pewne wnioski na temat własnego otoczenia. Gdyby moje myśli dotyczyły wyłącznie mnie samego, znaczyłoby to. że jestem sam i są moje myśli i nie ma nic więcej. Ponieważ jednak w moich myślach jest dużo obiektów zewnętrznych - takich jak ituń ludzie oraz przedmioty z rzeczywistości materialnej, można z tego wyciągnąć wniosek, że to wszystko faktycznie istnieje bo inaczej nie byłoby tego w moich myślach.

Idąc jeszcze dalej z faktu istnienia rzeczywistości materialnej wynika, że ktoś musiał ją stworzyć. Nie byłem to ja sam bo nic takiego nie pamiętam musiał to być więc ktoś inny (pytając innych hidzi dochodzę do wniosku, że toteż nie oni). A zatem musi to być jakaś istota wyższa, czyli Bóg. Kartezjusz uważał że dowiódł w ten sposób z absolutną pewnością istnienia Boga.

Zatem istnienie Boga według Kartezjusza wynika:

•    z istnienia jaźni - która jest w swej istocie niedoskonała, więc żeby istnieć musi posiadać przyczynę doskonałą, czyli Boga.

•    z faktu istiuenia myślenia - ponieważ to nie człowiek stworzył Boga. lecz idea Boga została stworzona przez Boga w umyśle człowieka.

Z racjonalności świata wynika racjonalność Boga, zaś z tego że świat jest ogólnie biorąc dobrze urządzony wynika dobroć Boga. W ten sposób Kartezjusz "udowadniał" wszystkie przymioty Boga chrześcijańskiego. Jego poglądy były następnie wielokrotiue krytykowane. Dmzgocącąkrytkę z pozycji racjonalno-krytycznych filozofii Kartezjusza podał David Hume i później Immanuel Kant Z drugiej strony Geotge Berkeley, a poźiuej też Fryderyk Nietzsche poddali krytyce samo pojęcie bytu w rozumieniu Kartezjusza, pokazując jego wewnętrzną sprzeczność.

Dzieło Kartezjusza Rozprawa o metodzie (ff. Discours de la methode. 1637). w którym zawarł wyniki swoich badali przyrodniczych, wywołało sensację i zapewniło mu sławę w całej Europie, gdyż było to pierwsze od czasów Arystotelesa całościowe i przekonujące podejście do filozofii, oczyszczające ją z wielu niejasnych i przyjmowanych zbyt pochopnie założeń.

Transcendencja (z łac. transcendens - przekraczający) termin oznaczający ismienie na zewnątrz czegoś.

Transcendentny to inaczej wymykający się ludzkiemu doświadczeniu, wykraczający poza zasięg ludzkiego poznania: tuepoznawalny.

Transcendentalny - dotyczący apriorycznych form poznania, wykraczający poza przedmiot i treść poznania a odnoszący się do warunków koniecznych do poznania.

Transcendentalizm - nurt w filozofii amerykańskiej zapoczątkowany m. in. przez R.W. Emersona i H.D. Thoreau. Głosi ideę równości, niezależności i samodzielności. Podkreśla autonomiezność każdego człowieka w dochodzeniu do prawd moralnych, duchowych oraz społecznych. Łączy racjonalizm (dusza, rozum, wola, uczucie; to co transcendentalne) i empiryzm (ciało, zmysły; to co immamentne).

Przykłady - Bóg, Dusza

Określenie wywodzące się z filozofii Immanuela Kanta.