104645

-    Prawo natury (lex natura!is): zasady które człowiek jako istota rozumna powinien dobrowolnie uznać i przestrzegać — poprzez p. n. jesteśmy w stanie zjednoczyć się z naturą a więc także z Bogiem (stąd prawo to nie ma charakteru prawa nadmiernie nas ograniczającego). Jest to także podleganie nakazom rozumu, który jest w stanie wytworzyć pojęcia określające jasno zasady tego prawa. Sprzeciw wobec prawa naturalnego oznacza dla istoty ludzkiej autodestrukcję.

b) Późna stoa: Rzym - Marek Aureliusz („Rozmyślania”), Epitet, Lucjusz Anncusz Seneka („Listy moralne”; „Dialogi”)

-    Seneka: celem każdego człowieka jest szczęście które można osiągnąć dzięki cnocie na czele której stoją nasze sumienie

-    człowiek może osiągnąć cnotę poprzez uniezależnienie się - „Tego czego musimy się najbardziej wystrzegać, byśmy zwyczajem owiec nie postępowali za trzodą (...) nieszczęście że naginamy się do opinii ogółu, w tym przekonaniu że najlepsze jest to co zostało przyjęte z wielkim uznaniem, że się wzorujemy na przykładach pospólstwa, że słowem żyjemy nie wedle nakazów rozumu, ale według norm naśladownictwa”

-    scena publiczna jest miejscem upadku człowieka — wbrew poglądom Stagiryty nie uważał że na agorze kształtują się ludzkie cłiaraktery

-    czymś wspaniałym jest cnota; czymś nikczemnym jest rozkosz

-    „Nie być niewolnikiem żadnej potrzeby, żadnych wydarzeń - oto wolność”

-    Polityka jest ta sferą ludzkiej działalności która rozbudza nasze największe namiętności

-    Polityka jest niebezpieczna: im wyżej na szczytach władzy tym większy strach i drżenie

-    Oceniał to ze swoich własnych doświadczeń jako członek dwom Kaliguli i Klaudiusza, doradzał i nauczał Nerona

-To nie znaczy że pałał niechęcią do ludzi władzy: „Mylą się ci którzy ludzi szczerze oddanych filozofii uważają za hardych upartych, za pogardzających zwierzchnimi urzędami, władcami...”

-    Uważa nawet że ludzie rządzący mają swoistą misję do spełnienia: mają wychowywać poddanych do życia w cnocie gdyż „podporządkowanie istot gorszych istotom lepszym zgadza się z wymogami natury”

-    odwołuje się do złotego wieku gdy „sprawowanie rządów było służbą a nie panowaniem”

-    zwolennik kosmopolis , gdzie „nie zważmy na ten lub ów zakątek, lecz granice zawartej w niej społeczności zakreślamy razem ze słońcem”— zbieżne z poglądem o równości wszystkich ludzi którzy są „braćmi, potomkami Zeusa”

• Epikureizm: Epikur (342-270 p.n.e.)

-    sensualizm: o prawdzie decyduje jedynie jasność spostrzeżeń

-    Pojęcie jedynie ujmują w pamięci to co doświadczyliśmy poprzez zmysły

-    „Przyjemność jest początkiem i celem życia szczęśliwego. Ona to bowiem stanowi pierwsze i przyrodzone dobro oraz punkt wyjścia wszelkiego wyboru i unikania; do niej w końcu powracamy, gdy odwołujemy się czucia jako kryterium dobra”

-    Ale nie był to hedonizm folgujący wszelkim zachciankom - „nie uganiamy się bynajmniej za wszelką przyjemnością, lecz nie raz rezygnujemy z wielu, postępujemy tak zwłaszcza gdy spodziewamy się z ich powodu doznać więcej przykrości. A bywa i tak że wiele przykrości stawiamy wyżej od przyjemności”

-    Pojęcie przyjemności wiąże się z pojęciem cnoty gdyż człowiek zły nigdy nie zazna spokoju ducha

-    o wyznaczeniu granic przyjemności decyduje trzeźwy rozum