104719

Sytuacja w Afganistanie w ostatnich trzech dekadach XX wieku Temat nr 37

•    na początku lat 70. władzę w Afganistanie sprawował król Zaher Szach

•    długotrwała susza z lat 1970-73 doprowadziła do śmierci 80 tysięcy osób, mimo pomocy żywnościowej z Rosji, USA i Chin

•    w wyniku napięcia wewnętrznego doszło do zamachu stanu w wyniku którego władzę przejął w 1973 roku generał Mohammed Daud Chan, stając się premierem, prezydentem, ministrem obrony i ministrem spraw zagranicznych

•    w 1977 roku Daud wprowadził w życie konstytucję, jednak systematycznie odsuwał od władzy lewicę opierając się na arystokracji i elementach konserwatywnych

•    w IV 1978 roku doszło do kolejnego zamachu stanu w wyniku którego zginął Daud Chan wraz ze swoimi współpracownikami, a władzę przejęła Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu z Mohammadem Tarakim na czele, który zaraz potem przegnał z kraju swego rywala, Babraka Karmala

•    wprowadzenie reformy rolnej i kulturalnej i próba zmiany kraju według modelu komunistycznego spowodował opór tradycyjnej ludności i islamistów - w III 1979 roku wybuchło w Heracie pierwsze islamskie powstanie

•    rozpoczęła się wojna domowa, która miała podłoże tak polityczne (starcia pomiędzy frakcjami L-DPA. imiarkowaną Parczam [Sztandar] i radykalną Chalk [lud]), jak i narodowościowe (właściwi Afgańczycy, tzw. Patenowie, stanowili tylko ok. 50% ludności kraju)

•    we IX 1979 rokuTaraki został zamordowany przez swojego bliskiego współpracownika, wicepremiera Amina

•    w obawie przed wybuchem rewolucji islamskiej w Afganistanie (jak to miało miejsce w sąsiednim Iranie), Leonid Breżniew podjął decyzję o interwencji wojskowej ZSRR

•    27 XII 1979 - desant komandosów KGB na Kabul, zamordowanie Amina i osadzenie na stołki Bebraka Kemala. który szybko poprosił o pomoc wojskową ZSRR

•    w obliczu interwencji ZSRR poza strefami wpływów tego państwa prezydent USA Jimmy Carter nałożył na ZSRR embargo dostaw żywności i technologii, Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało Rosjan do wycofania się. a niektóre państwa zachodnie zbojkotowały olimpiadę Moskwa'80

•    rozpoczęła się długa, trwająca prawie 10 lat wojna partyzancka pomiędzy wojskami rosyjskimi i mudżahedinami - w międzyczasie (1986) u władzy w Afganistanie Kemala zastąpił przywódca tajnej policji. Mohammad Nadżibullah

•    dobrze uzbrojone i wyćwiczone oddziały mudżahedinów korzystały ze wsparcia wojskowego USA i Chin, operowały zaś z terytorium Pakistanu

•    w obliczu braku sukcesów, wielkich strat i angażowanie blisko półmilionowej armii ZSRR postanowił wycofać w II 1989 roku swoje wojska z Afganistanu, pozostawiając na stołku Nadżibullaha, z którym Moskwa zawarła jednostronny pokój

•    opozycja nie uznała rządów Nadżibullaha. po czym podzieliła się na dwa obozy - sunnickie i szyickie

•    ugrupowania opozycyjne utworzyły radę parlamentarną, a następnie rząd rebeliancki - w wyniku kompletnego braku wsparcia dla Nadżbibdlaha po nieudanym puczu w Moskwie (1991) generał Dostum obalił Nadżibullaha (IV 1992), umożliwiając zdobycie Kabula Ahmedowi Massudowi i ustanowieniu prezydentem B. Rabbaniego ze Stowarzyszenia Muzułmańskiego

•    w wyniku protestów islamistów z Partii Muzułmańskiej i krótkiej wojny domowej (1992-1993) na mocy porozumienia z Islamabadu premierem został przywódca muzułmanów, Hekmatjar

•    po obustronnych konfliktach wybuchła nowa wojna domowa pomiędzy zwolennikami Hakmatjara i B. Rabbaniego - do walk w latach 1993-1995 włączyli się Talibowie. na krótko opanowując nawet Kabul

•    w latach 1995-1997 Hakmatjar i B.Rabbani usiłowali tworzyć wspólny front przeciw Talibom. ale ci w wyniku udanych ofensyw wojskowych opanowali Kabul (1996), potem prawie cały (95%) kraj i zmusili prezydenta i premiera wraz z parlamentem do ucieczki, tworząc z Afganistanu szeriat - państwo koraniczne (1997 - Rada Najwyższa w Kabulu) z mułłą M.Rabbanim na czele

•    w międzyczasie władzę w Afganistanie przejął mułła Omar

•    w wyniku wspierania terrorystów, prawdopodobnego ukrywania Osamy Bin Ladena na interwencję w Afganistanie zdecydowały się po wydarzeniach 11 IX 2001 USA - w oparciu o mudżahedinów opozycyjnego wobec Talibów Frontu Północnego wyparli wojska afgańskie aż do południowej granicy, po czym rozpoczęły akcję likwidacji ostatnich bastionów Talibów

•    kraj wstąpił na drogę odnowy i odbudowy, prezydentem został Mohamed Karzaj