101578

. Sądy szczególne I inne organy wymiaru sprawiedliwości w II RP

-    sądy wojskowe - dzieliły się na pułkowe, okręgów wojskowych i Naczelny Sąd Wojskowy, w 1920 zniesiono pułkowe zamiast nich ustanawiając sądy wojskowe i sądy marynarko wojennej, w czasie wojny przewidywano sądy połowę i sądy eskadr (marynarka). Sądy wojskowe były dwuinstancyjne, orzekały w sprawach karnych i regulaminowych osób wojskowych

-    sądy pracy - utworzono w 1928; sprawy cywilne wynikające ze stosunku pracy, nauki zawodu, karne w zakresie ochrony pracy najemnej o od 1934, także stosunku chałupniczego Działały w składzie jednego sędziego zawodowego i 2 ławników powołanych przez organizację pracodawców i pracowników. Tworzone były samoistnie lub przy sądach grodzkich. Od orzeczeń sądów pracy przysługiwała apelacja do sądów okręgowych lub skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

-    sądy wyznaniowe - działały wylącziue na obszarze b. zabonr rosyjskiego sprawując jurysdykcję w sprawach małżeńskich. Dla katolików były to sądy diecezjalne, dla ewangelików - sądy konsystorskie, a dla prawosławnych sądy konsystorskie prawosławne W pozostałych zaborach sprawy małżeńskie podlegały kompetencjom sądów powszechnych.

-    Trybunał Kompetencyjny- utworzony został w 1925 r. Składał się z 2 prezesów i 14 członków, mianowanych przez prezydenta na wniosek premiera. Rozstrzygał spory kompetencyjne między organami administracyjnymi a sądami.

-    Trybunał Stanu - powołano w 1921 r Składał się on z pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, 8 członków wybranych przez Sejm i 4 członków wybranych przez Senat. Od 1935 r. liczył tylko 6 członków, pow'ołanych przez prezydenta spoza osób zasiadających w parlamencie. Trybunał Stanu pociągał do odpowiedzialności konstytucyjnej większością 3/5 głosów przy kworum 50% prezydenta (tylko według konstyńicji marcowej) i ministrów.

Inne organy:

-    prokuratury - organizację unormowano w 1928, strukturę dostosowano do organizacji sądów, podporządkowana była ministrowi sprawiedliwości, zajmującemu stanowisko prokuratora generalnego i sprawującego nadzór nad działalnością pozostałych prokuratur Przy Sądzie Najwyższym powołano Prokuraturę Sądu Najwyższego, z pierwszym prokuratorem SN, przy sądach apelacyjnych prokuratury sądów apelacyjnych i prokuratorem apelacyjnymi przy sądach okręgowych prokuratury sadów okręgowych, pod przewodnictwem prokuratora okręgowego; organizację oparto na zasadzie hierarchicznego podporządkowania

-    adwokatury - organizacje, prawa i obowiązki adw^rokata określała ustawa z 1932 znowelizowana w 1938; zorganizowane na zasadach samorządu zawodowego, w każdym okręgu sądu apelacyjnego istniały izby adwokackie, najwyższym organem Naczelna Rada Adwokacka, wybierana przez adwokatów

-    notariat - ustawa z 1933, notariusze byli osobami zaufania publicznego, mianował i odwoływał minister sprawiedliwości; zorganizowany na zasadach samorządu zawodowego, w każdym okręgu apelacyjnym istniały, posiadające osobowość prarvną, izby notarialne

-    Prokuratura Generalna - powołana w 1919, utworzona dla obsługi prawnej skarbu państwa, hierarchicznie podporządkowana urzędowi centralnemu z siedzibą w Warszawie, któremu podlegały oddziały terenowe