108366

•    Jaki udział w wyjaśnianiu wariancji zachowania mają czynniki osobowościowe a jaki sytuacyjne? (analiza wariancji)

•    Na podstawie czego jesteśmy w stanie przewidzieć zachowanie?

Pojęcie spójności zachowania

1.    stabilność w czasie, powtarzalność (stabillty, consistency over tlme)

2. międzysytuacyjna spójność zachowania (cross-situational consistency)

3.    zgodność zachowania z postawą, normą, wartością (attitude - behavior consistency)

4.    spójność poznawcza (cognltive consistency)

Krytyka dyspozycjonlzmu

•    Stanowisko Waltera Mischela

•    Wyniki badań nad związkiem postaw z zachowaniem

>    badania Newcomba nad wskaźnikami ekstrawersji u młodzieży trudnej

>    badania Harthorne'a i Maya nad uczciwością

>    Badania Searsa nad zależnością emocjonalną wykazywały:

>    słabe korelacje pomiędzy różnymi wśkaźnlkaml behavloralnyml danej cechy osobowości (0,1 - 0,2)

>    słabe korelacje między kwestionariuszami służącymi pomiarowi danej cechy osobowości a zachowaniem (wskaźnikiem cechy) (0,2 - 0,3)

Wnioski z reanaliz Mischela

•    sytuacyjna specyficzność reagowania

•    ograniczona przewidywalność zachowania z pomiaru cech

•    pewne właściwości osobowości mogą być zależne od zmiennych sytuacyjnych (np. zdolność do odraczania gratyfikacji u dzieci a widoczność nagród)

...ale skąd to powszechne przekonanie o posiadaniu stałych dyspozycji... (bo z jednej strony obiektywnie silny wpływ sytuacji, z drugiej powszechna skłonność do przeceniania wpływu dyspozycji)

Naiwny dyspozycjonizm - przejawy

•    Spontaniczne używanie kategorii cechy do opisu innych

•    Podstawowy błąd atrybucji

•    Przecenianie możliwości przewidywania zachowania ludzi

•    Nadmierna pewność własnych sądów o dyspozycjach tzw. Iluzja wywiadu Naiwny dyspozycjonizm • przyczyny

•    Kulturowo ugruntowana koncepcja osoby jak bytu sprawczego i społecznie przewidywalnego

>    odpowiedzialność jednostki za własne czyny (moralność, religia, prawo)

>    tendencja do traktowania spójności jako wartości pozytywnej

•    Człowiek jako figura na tle

>    rola czynników percepcyjnych - przyczyn zachowania szukamy w figurze a nie w tle

>    asymetria perspektyw aktora i obserwatora

•    Łatwy dostęp do określonych narzędzi językowych i schematów poznawczych

>    "Język cech"

>    ukryte teorie osobowości

>    stereotypy społeczne