15782

• poznawczy -wyjaśnianie praktyczny - przewidywanie zachowania, wspieranie rozwoju osobowości, zapobieganie patologii

„Psychologia osobowości dotyczy całościowego funkcjonowania osoby, wskazując na źródła motywacji, szanse rozwoju osobistego osobistego ryzyko zaburzeń".

Cele naukowej teorii osobowości:

Ogólnie - ma wyjaśniać jacy są ludzie i dlaczego zachowują się tak jak się zachowują

dostarczanie języka (kategorii pojęciowych) do opisu i analizy zachowania

sformułowanie modelu wyjaśniającego przyczyny zachowania (np. cech, mechanizmów motywacyjnych) określenie istotnych różnic między ludźmi (pod względem strukturalnym lub procesualnym) przewidywanie przyszłego zachowania, wyjaśnianie patologii

Według Pervina teoria osobowości powinna uwzględniać i wyjaśniać następujące elementy: struktura (cechy, organizacja pewnych właściwości) - teorie cech

dynamika (zachowanie jako proces: popędy, podniety, homeostaza i wzrost, potrzeba spójności, potrzeba poznawania) -rewolucja kognitywna: Walter Mischel wzrastanie i rozwój

psychopatologia (natura i przyczyny zaburzeń)

zmiana (jak się dokonuje, dlaczego ludzie nieraz opierają się zmianom)

„Teoria dostarcza narzędzi rozumienia rzeczywistości w postaci modelu, określonej terminologii, zasad gromadzenia danych i łączenia faktów oraz hipotez do przetestowania. Nie może być hermetyczna, niezrozumiała i niepozwalająca na sprawdzenie wynikających z niej hipotez." (Oleś, 2003).

Główne podejścia teoretyczne (1)

Podejście teorii cech

osobowość jako struktura cech cecha jako skrótowy opis spójności zachowania cechy a czynniki Podejście teorii uczenia się

osobowość jako produkt uczenia się (historia wzmocnień, modelowanie) stałość zachowania - podobieństwo środowiska Podejścia psychodynamiczne

psychoanaliza klasyczna i neo-

osobowość jako produkt przeszłych doświadczeń

Główne podejścia teoretyczne (2)

Podejście humanistyczne

osobowość jako system dążący do realizacji swego potencjału Podejście poznawcze

osobowość jako system poznawczy (system wiedzy) osobowość jako „urządzenie do przetwarzania informacji" osobowość jako źródło znaczeń obraz samego siebie - centralny składnik osobowości

SP9^,BYMPANlAO-SOB.OW.9Śę,!

Badania kliniczne i studia przypadków

ważne w początkowym stadium rozwoju teorii (badania pacjentów, żołnierzy podczas wojny), obszerne opisy poszczególnych osób

Przedstawiciele (l) Jean Charcot