S; Czarnowski, Kulturą
■ inteligencja twórcza - cecha gatunkowa i biologiczna, pozaspołeczna
■ konieczność rozwoju w rozwoju kultury, która sprawia, że każdorazowy jej stan jest warunkiem stanu jej następnego, twórczość jednostek pomnaża lub zmienia to, co było przed nimi
■ tylko jednostka, która nie jest osamotniona i współpracuje z innymi przyczynia się do budowania gmachu kultury
■ społeczeństwo - nie tylko zbiór jednostek, także to, co jest za nimi i pomiędzy nimi (ogromna masa dóbr materialnych, praktykowanych sposobów opanowania i wyzyskania przyrody, narzędzi, technik, teorii, obyczaje, formy obcowania, praktyki religijne, etyka, estetyka)
• dzięki zbiorowości człowiek uczy się być istotą kulturową - zbiorowości zorganizowanej, przechowującej zdobycze duchowe i materialne i pomnażającej je
■ cywilizacja - pewien stopień kultury najwyższy zakładający w rozwoju ogólnym ludzkości przebycie poprzednich stopni niższych - pierwotności, barbarzyństwa
■ kultura jednostki - fakt różnicowania psychiki indywidualnej w wyniku skrzyżowania się wielu różnych wpływów kulturowych, zgromadzeniu, wytworzeniu i zespoleniu się z nią zróżnicowanych elementów kultury
■ nie cały dorobek zbiorowości zaliczany może być do kultury; element dorobku kulturowego zaliczany może być dopiero wtedy do kultury, gdy będzie dobrem wspólnym szeregu grup ludzkich, gdy oderwie się od jego wytwórcy / wytwórców i będzie mógł być przyjęty przez inne grupy, gdy ustali się jako wzór niezależny od przypadkowych okoliczności
■ im dalej rzecz społeczna postąpiła na drodze zobiektywizowania, tym łatwiej staje się elementem kultury
• elementy kulturowe szybko się rozprzestrzeniają - jednak sposób ich użycia może być inny
• im bardziej wszechstronne narzędzie - im więcej przedstawia możliwości w sposobie użycia i zastosowania, tym chętniej zostaje przyjęte
■ poznanie kultury jest także kulturą
KULTURA -» całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie
• kultura - dobro zbiorowe i zbiorowy dorobek, owoc twórczy i przetwórczy wysiłku niezliczonych pokoleń
• o kulturze możemy mówić dopiero wówczas, gdy odkrycie, czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki, czy jej mniemaniem osobistym
■ kultura - stan w danej chwili, w danej zbiorowości, warunkuje wejście w jej skład nowego odkrycia
■ kultura jest w swej istocie zjawiskiem międzygrupowym
■ kultura jest zjawiskiem geograficznym - rozszerza się na pewnych obszarach, łącząc w wyższego rzędu wspólnotę zamieszkałe tam grupy