6740342600

ADAM PASZEWSKI

ROZWÓJ POJĘCIA GATUNKU W BIOLOGII

TEORIA ewolucji w biologii¹ dotyczy zagadnień takich, jak powstanie i rozwój życia, genealogii organizmów, ale przede wszystkim pojęcia gatunku i rodzaju. Świadczy o tym choćby pierwsza część tytułu najbardziej dzisiaj reprezentatywnego traktatu o ewolucji O pochodzeniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt — Karola Darwina.

Z punktu widzenia poglądów na gatunek, rodzaj oraz inne jednostki systematyczne historię biologii można by, moim zdaniem, podzielić na trzy okresy:

I    — od Arystotelesa ze Stagiry do Linneusza.

II    — okres Linneusza.

III — od Linneusza do współczesnych nam czasów.

Pojęcie gatunku do biologii wprowadził Arystoteles. Doktryna jego jest pozycją wyjściową we wszystkich dyskusjach biologicznych na temat jednostek systematycznych. Wprawdzie koncepcja gatunku nie jest osiągnięciem Stagiryty, albowiem definicja pojęcia gatunku ustaliła się w dziejach myśli europejskiej na przełomie V i IV wieku p. n. e. Definicja ta powstała w ogniu walki między realistą Sokratesem a nominalistami sofistami, jeżeli można użyć, antycypując, określeń nominalista i realista.

Sofiści uczyli, że pojęcie nie ma związku z bytem, względnie że tego związku nie można udowodnić. Znane są tezy Gorgiasza z Leontinoj: Nic nie istnieje. Gdyby nawet coś istniało — byłoby dla człowieka niepoznawalne. A gdyby zaś było poznawalne, poznanie nie byłoby komunikatywne. Skoro więc związek między pojęciami a bytem jest nieokreślony, wątpliwy, można w dowolny sposób kształtować znaczenie pojęcia. Zadaniem nauczania byłoby

1

Tak dobrze dziś znany termin „biologia” został do nauki wprowadzony stosunkowo niedawno. Użyli go po raz pierwszy w 1802 r. niezależnie od siebie badacz niemiecki Gottfried Reinhold Treviranus (1776—1837) z Bremen oraz znakomity Francuz Jan Piotr Antoni Lamarck (1744—1829).