1899518916

21

ROZWÓJ POJĘCIA GATUNKU W BIOLOGII

a ponieważ system Arystotelesa jest finalistyczny (cel założony w entelechii), występuje również doskonalenie, ewolucja organizmów. Powyższy cytat z Historia animalium o powolnym przechodzeniu przyrody od istot nieożywionych do ożywionych dowodzi, że interpretacja szersza nawet, niż wyżej przytoczona, jest zupełnie możliwa.

Jak komentowali arystotelicy tezy biologiczne Stagiryty? Najznakomitszym biologiem wśród arystotelików jest Albert z Lauin-gen, zwany Wielkim. Albert jest tym uczonym, który w głównej mierze przyczynił się do udostępnienia pism Arystotelesa w Europie Zachodniej. Twórczość naukowa Alberta obejmuje całokształt ówczejsnej wiedzy. Tytuły prac świadczą o tym, że uważał się w przesadnej skromności jedynie za komentatora Stagiryty.

Uczony dominikanin przyjmuje za Arystotelesem samorództwo oraz życie na trzech poziomach rozwoju: życie na poziomie rośliny (dusza wegetatywna), życie na poziomie zwierzęcia (dusza czująca), życie na poziomie człowieka (dusza rozumna). Biologia byłaby w tym ujęciu swoistą psychologią.

Na marginesie zauważę, że wpływ myśli arystotelesowskiej można prześledzić łatwo w wypowiedziach ludzi okresu techno-kracji. Rośliny wegetują bujnie, wegetacja jest bujna, ale jeżeli człowiek wegetuje — życie jego wcale nie jest „bujne”, wprost przeciwnie, człowiekowi takiemu dzieje się źle. Co to znaczy w interpretacji Arystotelesa? To znaczy, że dusza rozumna w warunkach dobrych, a nawet bardzo dobrych dla duszy wegetatywnej, jest upośledzona.

Główne dzieła biologiczne Alberta Wielkiego to: De Vegetabi-l.ibus et Plantis Libris VII oraz De Animalibus Libri XXVI. Spośród bogatego dorobku biologicznego Alberta Wielkiego zapoznamy się z pewnymi tezami o zmienności organizmu. Albert Wielki wiąże ściśle zmienność organizmu ze środowiskiem. Pozwolę sobie przytoczyć następujące cytaty: „Na podstawie różnorodności powstania można będzie poznać niemal całą istotę rośliny. O tej różnorodności nikt ze starożytnych więcej nie powiedział niż Arystoteles. Według niego pewne rośliny powstają z nasienia, inne samorodnie ze zmieszania pierwiastków i siły kosmicznej, która w taką mieszaninę tchnęła życie wegetatywne. ...Przypadłością, która znacznie zmienia roślinę i doskonali ją, jest uprawa” (De Plantis LAb. J., Trakt. II., Capt. IX) „...Orkisz uszlachetnia się i w drugim lub trzecim roku przekształca się w pszenicę a pszenica na pewnych gruntach zasiana wyradza się i daje w drugim lub trzecim roku orkisz... Proces ten jest powolny, ponieważ powoli orkisz uszlachetnia się, w pierwszym roku ziarno staje się większe i bardziej dorodne, w drugim, po-