1) jeżeli osoba składająca oświadczenie woli nie może pisać, lecz umie czytać (półanalfabeta) wówczas wymóg formy pisemnej może zostać zachowany dwojako:
a) poprzez umieszczenie na dokumencie jej tuszowego odcisku palca, a obok niego inna osoba wpisze imię i nazwisko runieszczając także swój podpis;
b) albo przez podpisanie dokumentu przez osobę trzecią. Podpis ten musi być poświadczony przez notariusza albo też przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa, a także musi zawierać adnotację, że podpis ten został złożony na życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.
2) w przypadku gdy osoba nie potrafi ani czytać ani pisać (pełny analfabeta) jej pisemne oświadczenie woli powimio być złożone w formie aktu notarialnego (art. 80 KC).
Innego rodzaju formą zastępująca podpis jest jego kopia(faksymila) odbita sposobem mechanicznym na dokumencie (dopuszczają np. KSH w odniesieniu do akcji).
b) kwalifikowane formy pisemne:
Niektóre oświadczenia woli składane na piśmie muszą przybrać kwalifikowaną postać I tak np.:
- umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości wymaga sporządzenia aktu notarialnego (art. 158 KC);
- umowa o ustanowienie zastawu na prawie powinna być z kolei zawarta na piśmie z datą pewną (art. 329 § 1 KC);
- zbycie przedsiębiorstwa czy też jego wydzierżawienie wymaga urzędowego (notarialnego) poświadczenia podpisów (art. 751 § 1 KC).
Rozważmy je kolejno:
Akt notarialny jest specyficznym dokumentem, sporządzanym przez notariusza zgodnie z zasadami określonymi w ustawie prawo o notariacie z 14 lutego 1991 r. (art. 92-94 PrNot). Forma aktu notarialnego polega na:
- spisaniu przez notariusza treści wcześniej złożonych przez strony ustnie oświadczeń woli,
ich odczytaniu stronom przez notariusza bądź też przez iiuią osobę w jego obecności oraz
podpisaniu przez notariusza oraz strony.
Oryginały aktów notarialnych pozostają w biurze notarialnym, a strony uzyskują jedynie ich wypisy, którą są dosłownym powtórzeniem brzmienia oryginałów. Wypisy podpisuje tylko notariusz i opatruje pieczęcią urzędową. W obrocie cywilnoprawnym mają one wralor dokrunentów' oryginalnych. Forma aktu notarialnego wymaga zachowania zasady jedności osób, miejsca i akcji.
Pismo zda tą pewną (urzędowe poświadczenie daty) polega na stwierdzeniu wiążącym także osoby nie uczestniczące w czynności prawnej, że czynność ta została dokonana w określonym czasie (art. 81 § 1 KC). Innymi słowy data pewna oznacza, ze czynność prawna.