109523

Około 50% populacji kaukaskiej wykazuje tzw. fenotyp zerowy, który charakteryzuje się bardzo niską aktywnością GSTM1 i powoduje upośledzenie zdolności do dezakty wacji kancerogenów z grupy WWA.

Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka płuc. żołądka czy jelita gnibego.

Zastosowanie monitoringu biologicznego:

-    obecnie zastosowanie w ocenie narażenia na szkodliwe substancje na poziomie grupy:

-    w przyszłości na poziomic osobniczym:

-    skrining. czyli sposób na wykrycie zagrożenia rozwojem choroby na etapie umożliwiającym odpowiednie działania zapobiegawcze

-    zasadniczym zadaniem monitoringu biologicznego, czyli badań z zastosowaniem biomaikerów. jest jednoznaczne powiązanie zależności ekspozycja - dawka oraz dawka - skutek zdrowotny

-    określane ilościowy di zależności poszczególnych biomaikerów konkretną jednostką chorobową pozwoli na realne szacowania lyzyka nowotworu związanego z narażeniem czynniki rakotwórcze.

W procesie oceny ryzyka wyróżnia się następujące etapy postępowania:

-    idaityfikacja zagrożenia.

-    ocena narażenia.

-    określenie zależności dawka-odpowiedż

-    cliaraktay styka ryzyka i analiza niepewności.

Identyfikacja i charakterystyka zagrożenia w odniesieniu do szkodliwych substancji w poszczególnych elementach środowiska powinna zawierać następujące kroki:

-    identyfikacja szkodliwych substancji w powietrzu, wodzie pilnej i glebie.

-    rozkład zawartości szkodliwych substancji jako funkcję odległości od źr ódła emisji,

-    ocenę mobilności danej substancji w mediach środowiskowych, jej biodostępności.

-    charakterystykę toksykologiczną warzyw i owoców oraz produktów zwierzęcych wytwarzanych na skażonym terenie.

Ocena ryzyka zdrowotnego:

-    opis skutków toksycznych ostrych i przewlekłych.

-    dane o toksyczności ostr ej i przewlekłej w postaci dawki referencyjnej,

-    w przypadku substancji rakotwórczych - jednostkowe ryzyko nowotworowe.

Narażenie-bczpośrcdni kontakt czynnika chemicznego, fizycznego hib biologicznego z organizmem ludzkim. Ocena narażenia obejmuje określone wielkości, częstości, czasu trwania oraz dr ogi narażenia. W precyzyjnej zintegrowanej ocenie narażenia należy brać pod uwagę różne czynniki np. warunki meteorologiczne, własności gleby, sposoby wykorzystywania terenu, własności hydrologiczne terenu.

Występowanie narażenia na toksyny

Źr ódło skażenia —* Wrażliwy osobnik(populacja) —* Narażenie

Brak narażenia na toksyny występuje kiedy jakiś clcmait kontaktu wypadnie np. źródło skażenia.

Istotną rolę odgrywa:

-    czas nar ażenia (czy jest całoźyciowe narażenie, czy tylko zawodowe).

-    rodzaj wrażliwości populacji (czy narażane dotyczy dzieci, osób starszych czy ogółu populacji).

Ocaiy służą u tworzą liu scenariusza narażenia.

Do obliczeń modelowych wykorzystuje się 3 podstawowe scenariusze narażenia:

-    mieszkańca,

-    pracownika.

-    kontakt przypadkowy.

Drogi narażenia:

-    pokarmowa,

-    inhalacyjna.

-    kontakt pr zez skórę.

Podstawa oceny narażania: dawka pobrana (ilość substancji szkodliwej, z którą styka się organizm na danej dr odze narażenia w ciągu doby w przeliczaiiu na lkg masy ciała). Przy jej obliczaniu uwzględnia się: stężane danej szkodliwej substancji w środowisku (powietrzu, wodzie, glebie), częstotliwość i czas trwania kontaktu i okr es uśredniania w tzw. scaiar iuszu całożyciowym przewlekłego nar ażenia (zazwyczaj 701at).

Dawka całkowita pobrana-suma dawek pobranych na poszczególnych drogach narażana

I=CxFIx(K+CKV(MCxT)

I - dawka pobrana (mg (kg))

C - średnie stężane substancji w danym medium środowiskowym [mg/1]

FI - liczba nianianowana z przedziału od 0 do 1. określająca na jaką część faktycznego pobrania pochodzi ze skażonego źródła

K - wielkość dobowego kontaktu (spożycia wody pitnej [1/dj.dobowa waitylacja płuc [m3/d])

CK - częstotliwość i czas trwania kontaktu (ile godz. na dobę. prze ile dni w roku).