110288

Około 85% polskich zasobów węgla kamiennego występuje w GZW, dlatego w naszej pracy zaczniemy właśnie od Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

W ramach zapadliska górnośląskiego uformowany jest basen sedymentacyjny o powierzchni 7500 km² i miąższości osadów dochodzących do 11 km, którego granice określa zasięg utworów karbonu produktywnego. Stanowi on wielopoziomową hydrostrukturę, w której występują utwoiy wodonośne od kambru do czwartorzędu włącznie.

Ogólna twardość wód w utworach karbonu waha się w granicach 0,11-887,32 mval/dm³, zaś twardość węglanowa zawiera się w przedziale 0-98,30 mval/dm³. Uwzględniając te wartości, rozpatrywane wody należy zaliczyć od miękkich do bardzo twardych. Wody bardzo twarde, o twardości nie węgla nowej (chlorkowej i siarczanowej) są charakterystyczne dla solanek.

Odczyt pH wód waha się od 4,2 do 9,9, co pozwala zaliczyć rozpatrywane wody od kwaśnych do zasadowych Wody kwaśne i słabo kwaśne są na ogół wodami kopalnianymi, wzbogaconymi na drodze procesów hydrolizy w jony metali ciężkich. Wody warstw wodonośnych położonych głęboko w basenach artezyjskich karbonu górnośląskiego należy zaliczyć do słabo zasadowych i zasadowycłi

Koncentracja podstawowych kationów i anionów w wodach, wyrażone w mg/dm³, kształtują się następująco (Wilk 2003):    _

Kationy		Aniony
Ca^2*	2,4-10900	HCOj-	4,55-2824,3
Mg^2*	0,1-7306,9	so4^2’	0-6386,48
Na’	1,9-103040	G-	0,1-187938
K*	0,44-10000	Nno,	0-40
Fe(ogólnie)	0,01-295	J-	0-125
nh4*	0,003-95	Br	0-287,6
Ba^2’	0-824,5	P04^3’	0-11,2
Sr^2*	0-49,13

Badania Wagner (1997) wykazały występowanie w słonych wodach w utworach karbońskich, w interwale głębokości 548-1982 m, podwyższonych stężeń metali ciężkich. Stężenia metali, wyrażone w mg/dm³, mieszczą się w granicach: Cr = 0,05-1; Cu = 0,15-0,25; Ni = 0,3-1,4; Cd = 0,16-0,75; Pb = 1,4-1,6; Co = 0,8; Zn = 0,15-1.

Wody płytko zalegających poziomów wodonośnych są z reguły wodami wielotonowymi, zaś wody głęboko położonych warstw wodonośnych są głównie wodami dwutonowymi lub trój tonowymi.

W profilu karbonu górnego obserwuje się zróżnicowanie składu chemicznego wód w zależności od ich ogólnej mineralizacji. Wody słodkie, o mineralizacji poniżej 1 g/dm³, należą głównie do typów hydrochemicznych: HCOrCa, HCCh-SO-rCa, SOj-HCOrCa-Mg. Wody słabo mineralizowane (1-3 g/dm³) należą do wód wielojonowycli, zaś średniozmineralizowane (3-10 g/dm³) do wielotonowych przechodzących w miarę wzrostu mineralizacji do wód typu G-Na. W składzie gazowej tych wód dominuje azot. Wody silnie mineralizowane( 10-35 g/dm³) są wyłącznie typu Cl-Na. Azot dominuje w składzie gazowym tych wód w górnej strefie ich występowania a metan - w dolnej. Świadczy to o tym, iż wody słone mogą występować zarówno w strefie utleniającej, jak i redukcyjnej. Solanki, o suchej pozostałości powyżej 35 g/dm³, należą do typów hydrochemicznych Cl-Na i Q-Na-Ca. Występują wyłącznie w strefie redukcyjnej. Wysoko mineralizowane wody w izotopowych strukturach są pogrzebanymi solankami typu Cl-Na-Ca. Metan z odgazowania pokładów węgla dominuje w gazowym składzie tych solanek.

Mineralizacja wód podziemnych w utworach karbonu charakteryzuje się zmiennością w granicach 0,2-372 g/dm³. Giemizm wód na poziomie +0,0 m n.p.m. wskazuje na

2