110811

w Bułgarii ludowej republiki. Autor wykład dziejŻw Bułgarii doprowadzili do dnia 9 IX 1944 r. I> do powstania ludowego rzlidu w Bużgarii i obalenia dyktatury faszystowskiej. Wykaz ważniejszych wydarzeż po tej dacie znajdzie czytelnik na koźcu ksiżżki.

Autor napotykaż poważne trudnożci z oddaniem imion wżasnych i nazw miejscowych bużgarskich w jżzyku polskim. Nazwy te podawane sż zgodnie z zasadami wymowy polskiej: maża litera b z daszkiem u gżry transkrybowana jest wżwczas przez y, a nie a z ŻptaszkiemŻ. We wszystkich innych wypadkach maŻŻ literż b z daszkiem transkrybujemy jako a z ŻptaszkiemŻ. Literż l cyrylica oddajemy przez polskie Ż. Przytaczajże Żredniowieczne nazwy miejscowożci pożożonych na południe od Dunaju, posżugujemy siż ich nazwż greckż (bizantyżskż) lub obok nazwy bużgarskiej podajemy jej grecki odpowiednik. Nazwy albażskie, nowogrec-kie, macedożskie, rumużskie i tureckie podajemy zgodnie z ich pisowiiż wspżczesnż lub wedżug obowiżzujżcych zasad transkrypcji na alfabet ŻaciŻski zawartych w opracowanym przez Henryka Batowskiego SŻowniku nazw miejscowej Europy Żrodkowej i Wschodniej XIX i XX wieku (Warszawa 1964).

Imiona wżasne osżb historycznych podajemy wedżug ich brzmienia bużgarskiego. Jedynie niektżre imiona prawosżawne i imiona osżb panujżcych podajemy w brzmieniu polskim.

I. ZIEMIE BUŻGARSKIE

PRZED OSIEDLENIEM SIŻ SŻOWIAN

PRADZIEJE BUŻGARII

CZŻOWIEK pojawiż siż na ziemiach

dzisiejszej Bużgarii w kożcowej dobie starszego paleolitu, zwanej Żrodkowym paleolitem, w okresie mustierskim przypadajżcym w Bużgarii na lata od lOOdnn do 40000 p.n.e. Klimat byż wżwczas w Bużgarii surowy, stepowo-iundrowy, uksztażtowany przez epokż zlodowacenia solawskiego (Riss). Masywy gżrskie RiŻa, Pirin i inne pokryte byży lodowcami, ŻyŻ mamut i nosorożec, jaskiniowy niedźwiedź, hiena jaskiniowa i jaskiniowy lew. Pierwotny czźowiek zamieszkiwaź jaskinie i groty skalne w gźrach baźkaźskich, gŹŹwnie w masywie Starej PŹaniny, używaź prymitywnych narzździ krzemiennych i zajmowaź siż zbieractwem i Źowiectwem.

W epoce mźodszego paleolitu (miolitu), w latach 40000 do 12000, przebywali na ziemiach bużgarskich ludzie naleŻŻcy do kultury ory-niackiej. Miejsce Neandertalczyka zajŹŹ wżwczas Homo sapiens fossilis, przodek pźniejszych ras ludzkich. Źlady Życia ludzkiego odkryto w tym okresie w jaskiniach Baczo Kiro, Peszcz, Dewetaszkata Peczera. Czźowiek posźugiwaź siż już wżwczas wiżrami lub drapaczami przy wyrobie narzździ krzemiennych, osadzaź je w drewiianej lub koźcianej rżkojeźci, używaż już narzździ koźcianych, grotźw, oszczepźw. Lubiź nosiź naszyjniki z muszli lub zźbźw i koźci zwierzźcych. Pojawiźy siż poczźtki sztuki pierwotnej oraz Źlady wierzeź kultowych i obrzżdźw pogrzebowych. Rzeźby tzw. Wener miolitycznych ŻwiadczŻ o kulcie kobiety-matki i tworzeniu siż spoźeczeźstw wspźlnoty pierwotnej, w ktżrych podstawż i jedynź komżrkż spoźecznż byży rody matriarchalne. RŻwnoczeŻnie z kulturź oryniackż i nieco pźniej rozwijaźa siż w Bużgarii kultura szelecka, znana z jaskiź doliny Iskyru i Osynu Ż Samuilica II i Żowecz.

Odkryto dotźd w Bużgarii jedynie sźabe Źlady Żwiadczźce o przebywaniu na jej ziemiach w jaskiniach Morawica i Dewetaszkata w gżmych poziomach czźowieka ŻyjŻcego w pżnej fazie mźodszego paleolitu, w okresie kultury Żwschodniog raweckiej".

CzeŻŻ materiaŻŻw z otwartego stanowiska Pobiti Kamni pod Wamź i stanowiska SŻynczewo można odnieŻŻ do okresu przejźciowego miźdzy paleolitem a neolitem, zwanego epokż mezolitu. W dobie tej klimat w Bużgarii zmieniź siż z surowego na umiarkowany, znika dawna stepowa flora i fauna, ustźpujźc miejsca florze i faunie zbliżonej do wspźczesnej i dominujŻcej w strefach leźnych.

Neolit, mźodsza epoka kamienna, przypada w Bużgarii na lata od

6000 do 2300 p.n.e. WyrŻniamy w tym dźugim okresie sźabo znany wczesny neolit