Przed nowelizacją wspólność ustawowa określana była jako majątek obejmujący dorobek małżonków, przy czym za dorobek ten uznane zostały przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jedno z nich. Obecnie w definicji wspólności ustawowej. Zrezygnowano z pojęcia dorobek.
Wspólność ustawowa jest wspólnością majątkową, obejmującą przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jedno z nich (majątek wspólny), z wyjątkiem przedmiotów wymienionych w art. 33 pkt 2-10. Podmiotami wspólności ustawowej mogą być tylko małżonkowie.
Cechy wspólności ustawowej:
• wspólność bezudziałowa
• w czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego i nie mogą wyzbyć się icli na rzecz osób trzecich, co więcej żadne z małżonków nie może rozporządzać ani nawet zobowiązać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku, ani żądać podziału majątku wspólnego.
W małżeństwie, w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej, występują 3 masy majątkowe: majątek wspólny małżonków oraz dwa majątki osobiste każdego z małżonków.
Wspólność ustawowa powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa. Do powstania wspólności ustawowej nie dojdzie, jeżeli w chwili zawarcia:
- obowiązywała małżonków umowa, którą można zawrzeć także przed zawarciem małżeństwa, rozszerzająca łub ograniczająca wspólność ustawową albo ustanawiająca rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (małżonków obowiązuje wtedy ustrój umownej wspólności majątkowej)
- jedno z małżonków jest ubezwłasnowolnione (przymusowy ustrój majątkowy, ustrój rozdzielności majątkowej)
- ogłoszona była upadłość jednego z małżonków (przymusowy ustrój majątkowy, ustrój rozdzielności majątkowej)
Wspólność ustawowa powstała z chwilą zawarcia małżeństwa trwa przez cały czas jego trwania. Wcześniejsze jej ustanie może nastąpić w razie:
✓ zawarcia przez małżonków umowy, która wspólność ustawową rozszerza lub ogranicza albo ustanawia rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków - z chwilą zawarcia umowy lub z chwilą w niej oznaczoną
✓ ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej - z chwilą oznaczoną w wyroku
✓ ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia
✓ ogłoszenia upadłości jednego z małżonków - z chwilą ogłoszenia upadłościowego
✓ orzeczenia separacji - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o separacji
3. Składniki majątku wspólnego art. 31
§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.