112420

podział państwa według granic dotychczasowych republik związkowych, zaś republice rosyjskiej przyznano następstwo prawne po byłym ZSRR.

25 grudnia 1991 do dymisji podał się całkowicie już pozbawiony władzy prezydent ZSRR - Michaił Gorbaczow, i następnego dnia (26 grudnia) akt ten ostatecznie kończy istnienie prawie 70-letniego państwa. ZSRR formalnie się rozwiązał 31 grudnia.

Wśród przyczyn rozpadu państwa wymienia się zwykle fiasko (a zdaniem przeciwników - samo podjęcie) podjętego przez ostatniego przywódcę państwa Michaiła Gorbaczowa programu umocnienia systemu politycznego ZSRR pod hasłami ustrojowej przebudowy (pieriestrojka, "nepecTpoMKa"), przyspieszenia ("ycKopeHue") rozwoju gospodarczego oraz jawności (glasnost, "macHOCTb") Życia społecznego. Ważną rolę odegrała też nieustępliwa polityka prezydenta USA Ronalda Reagana względem ZSRR, czy kryzys systemu komunistycznego w państwach satelickich ZSRR, datowany od czasu powstania w Polsce "Solidarności". Upadek ZSRR był jednak procesem wielopłaszczyznowym i trudno wpisać go w jednoznaczne ramy chronologiczne - w przeciwieństwie do procesu formalnego rozpadu, który rozpoczęło oficjalne uniezależnienie się pierwszej z republik.