od 1992r. ustanowienie sił podległych UZE: narodowe siły FAWEU, wielonarodowe siły FAWEU; proces budowania sił wielonarodowych rozp. przez Francję i Niemcy decyzją o utw. Korpusu Europejskiego
Współpraca partnerska i rozszerzenie UZE było konsekwencją realizowania koncepcji komponentu obronnego UE. W 1995r. -4 kategorie uczestników: członkowie pełnoprawni (Francja, WB, Holandia, Belgia, Luksemburg, RFN, Wiochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja), czł. stowarzyszeni (Islandia, Norwegia, Turcja, Polska, Rep. Czeska, Węgry), obserwatorzy (Dania, Austria, Szwecja, Finlandia, Irlandia), partnerzy stowarzyszeni (Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia); wszyscy mogli uczestniczyć w dyskusjach; 2001 - uśpienie UZE, przekazanie jej części operacyjnej UE na potrzeby EPBiO
UE
od 1993r.;
poszerzanie kompetencji UE w sprawach bezp. i obrony wynika z ambicji bycia kompleksowym aktorem międzynarodowym globalnie (misje petersburskie, ustanowienie EPBiO, włączenie UE do zwalczania terroryzmu i zapobieganie proliferacji BMR) reformy wew.: wzmocnienie WPZiB, usprawnienie mech. decyzyj., zwiększanie zasobów i instrumentów kształt, bezp.; wprowadzenie konstruktywnego wstrzymania się od głosu, ustanowienie Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB, utw. Komórki Planowania i Wczesnego Ostrzegania, wyposaż. EPBiO w nowe organy zarządzające, wypr. w 2003r. Europejskiej strategii bezp.
partnerska współpraca i rozszerzenie UE: 1995 (Austria, Finlandia, Szwecja), 2004 (Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Rep. Czeska, Węgry, Słowacja, Słowenia), 2007 (Bułgaria, Rumunia)