114307

działań i zaniechań. Działanie wychowawcze prawa polega na utrwalaniu i rozwijaniu cech charakteru oraz na osłabianiu innych.

-    Świadomość określa byt (przeciwstawny marksistowskiemu byt określa świadomość) ideałem jest socjalizm, ale nie komunizm (!).

(I. polityka prawa

-    do stworzenia tej nowej dziedziny doprowadziło Petrażyckiego przekonanie o działaniu wychowawczym prawa;

-    miała przede wszystkim doskonalić prawo i w ten sposób udoskonalić psychikę jednostek;

-    wypełnia lukę, która powstała w wyniku odrzucenia teorii prawa natury;

-    pojmuje prawo jako środek służący kształtowaniu psychiki człowieka oraz jako naukę nakreślającą cele ustawodawcze;

-    nakłada ona zobowiązania do określonego działania nie tyle na ogół społeczeństwa, co na ustawodawców;

-    ustanawia miarę dla oceny obowiązującego prawa pozytywnego;

-    tworząc politykę prawa, Petrażycki zarazem formułuje ideę odrodzonego prawa natury pojętego jako prawo pożądane w danym czasie i miejscu. Polityka prawa określając jakie prawo powinno być, wskazuje na konieczność odwoływania się nie tyie do istoty człowieka, co do jego rozumu.

e.    prawo intuicyjne (tak nazywał spraw iedliwość)

-    niezależna od prawa pozytywnego;

-    jest prawem indywidualnym, ale zachodzi podobieństwo przeżyć sprawiedliwości w poszczególnych grupach jednostek;

-    prawem intuicyjnym są przeżycia prawne, czyli imperatywno - atrybutywne, w których nie dochodzi do głosu zewnętrzny autorytet;

-    to przeżycia autonomiczne;

-    stanowią kiyterium oceny prawa pozytywnego;

-    wyżej cenione prawo intuicyjne - jako prawo autonomiczne - od prawa pozytywnego, heteronomicznego (szczególnie prawo intuicyjne warstw wyższych pod względem intelektualnym);

-    pełni rolę odpowiednika prawa natury (o zmiennej treści).

f.    na czym polegał psychologizm jego filozofii

Udoskonalone prawo - pojmowane jako zjawisko psychiczne - oddziaływuje zdaniem Petrażyckiego na całość psychiki człowieka. Wierzy on w rozwój moralny ludzkości. W początkowym okresie dziejów ludzkości prawo używało brutalnych środków przymusu, ale psychika człowieka była wtedy bardziej prymitywna i prostacka. Prawo łagodziło metody oddziaływania na człowieka w miarę rozwoju moralnego ludzkości.

Przeżyciom prawa intuicyjnego jednostki są skłonne nadawać charakter bezwzględnie obowiązujący. Natomiast przeżycia prawa pozytywnego wiążą się ze świadomością ich ograniczonego obowiązywania zarówno w czasie jak i przestrzeni.

g.    zagadnienie prawa natury

-    idea odrodzonego prawa natury pojmowanego jako prawo pożądane w danym czasie i danym miejscu;

-    tak pojęte obowiązuje ustawodawcę do wprowadzania zmian w prawie pozytywnym zgodnie z polityka prawa;

-    chce odrodzić szkołę wyobraźni społecznej;