022 6

22

Efekty farmakologiczne / główne działanie tych leków polega na:

•    bardzo silnym rozszerzeniu naczyń ŻYLNYCH (w mniejszym stopniu rozszerzają naczynia tętnicze); efektem zwiększenia objętości żylnego łożyska naczyniowego jest (oprócz redukcji ciśnienia żylnego) zmniejszenie ilość krwi powracającej do serca (a także dostającej się do krążenia płucnego), czego następstwem jest obniżenie ciśnienia końcoworozkurczowego w komorach serca, a wiec obciążenia wstępnego serca.

•    rozszerzaniu naczyń tętniczych, czyli na zmniejszeniu oporu naczyń tętniczych, co prowadzi do znaczącego zmniejszenia ciśnienia skurczowego komór, a zatem dochodzi do zmniejszenia obciążenia następczego serca.

Zmniejszenie obciążenia mechanicznego serca prowadzi do znacznego zmniejszenia zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen i substraty energetyczne. Ponadto dzięki redukcji ciśnienia rozkurczowego w lewej komorze zmniejsza się objętość komory i naprężenie jej ścian, a tym samym łagodnieje ucisk na ściany naczyń wieńcowych. W ten sposób powstają lepsze warunki zaopatrzenia serca w tlen. Powyższe efekty mają podstawowe znaczenie w przerywaniu ostrych objawów niedokrwienia mięśnia sercowego.

Ciekawostka: U ludzi udowodniono, że fakt iż nitrogliceryna rozszerza naczynia wieńcowe nie ma znaczenia w znoszeniu napadu choroby niedokrwiennej serca na tle miażdżycy naczyń wieńcowych (= ostry napad choroby wieńcowej). Leki wpływające rozszerzająco na naczynia wieńcowe nie przynoszą korzyści w terapii choroby wieńcowej, gdyż działają wazodylatacyjnie tylko na naczynia zdrowe. Wg danych literaturowych u małych zwierząt choroba wieńcowa nie występuje, ale warto znać powyższe fakty.

Azotanem najczęściej stosowanym w lecznictwie weterynaryjnym jest nitrogliceryna w postaci maści, ponieważ dobrze wchłania się po podaniu na powierzchnię skóry. Należy ją stosować na bezwłose obszary ciała (np. wewnętrzna powierzchnia małżowi usznych lub uda). Działanie leku rozpoczyna się po 15-30 min. U ludzi nitroglicerynę podaje się najczęściej podjęzykowo - działa wtedy po około 1-2 min.; czas działania 10-30 min. (wielu lekarzy stosuje u małych zwierząt podjęzykowo nitroglicerynę w aerozolu). Równie szybko i krótko działa po wstrzyknięciu dożylnym, dlatego też musi być podawana w ciągłym wlewie. Nitrogliceryna zastosowana doustnie (tj. połknięta) szybko rozpada się w żołądku, a ponadto ulega w znacznej mierze efektowi pierwszego przejścia. Drogą doustną mogą być stosowane tylko preparaty azotanów i azotynów o przedłużonym działaniu np. Nitroglycerimim prolongatom, Sustonit (tabl.) Zastosowanie kliniczne nitrogliceryny:

•    ostre niedokrwienie mięśnia sercowego

•    ostra niewydolności serca z obrzękiem płuc Działania niepożądane:

•    gwałtowne spadki ciśnienia —*■ omdlenia

•    podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego Przeciwwskazania: jaskra

Tolerancja w stosunku do azotanów (poważny problem terapeutyczny) - w czasie stosowania azotanów szybko występuje zjawisko tolerancji tych leków, a zatem zmniejszenie lub nawet zniesienie ich działania leczniczego. Po tygodniu stosowania 2% maści z nitrogliceryną 3-4 razy dziennie rozwija się tolerancja na lek. W medycynie człowieka uniknąć aby tego zjawiska, podaje się azotany o przedłużonym działaniu (Sustonit) wcześnie rano i późnym popołudniem. Dłuższa przerwa między dawką popołudniową a poranną zapobiega powstawaniu tolerancji. Obserwuje się tolerancję krzyżową między różnymi azotanami.

Uwaga:

U osób nakładających maść z nitrogliceryną może dojść do spadku ciśnienia krwi a w efekcie bólów głowy a nawet omdleń. Dlatego istotne jest zakładanie rękawiczek do nałożenia maści oraz unikanie kontaktu z maścią podczas trzymania zwierzęcia.

Farmakologia układu krążenia, oprać. Tomasz Maślanka, KFiT, WMW, UWM w Olsztynie