115143

•    autorytaryzm wyrósł na gruncie kryzysu (po I wojnie światowej) i związanej z nim radykalizacji społeczeństwa, i to zarówno lewicowej jak i prawicowej

•    charyzma i retoryka przywódców autoiytarnych doprowadziła do tego, iż ludzie bezgranicznie obdarzali ich zaufaniem; wierzono, że mają do spełnienia szczególną rolę w państwie, dlatego też pozwalano dyktatorom na wprowadzenie ograniczeń swobód obywatelskich i politycznych

•    reżimem autorytarnym określa się system polityczny, w którym władza naczelna znalazła się w rękach innych niż parlament; samowola sprawującego władzę i niepodleganie żadnej rzeczywistej kontroli innych organów władzy państwowej stały się ważkimi cechami systemu autorytarnego

•    w autorytaryzmie ideologia została zastąpiona przez mentalność lub osobowość przywódcy

•    legitymację władzy stanowi siła, a od rządzonych wymaga się jedynie tego, by nie podejmowali działań przeciwko rządzącym

•    w państwach autorytarnych odrzuca się koncepcję demokratycznych i regularnych wyborów; wszystkie stanowiska państwowe pochodzą zazwyczaj z nominacji partyjnych

•    decyzje polityczne często są podejmowane bez podstaw prawnych

•    systemy autorytarne dysponują rozbudowanym aparatem terroru, który sprawuje nadzór nad przejawami aktywności społecznej, inwigiluje ewentualnie istniejącą opozycję, pilnuje porządku i stabilizacji w państwie

•    w państwach autorytarnych mamy jednak do czynienia z pluralizmem politycznym, gospodarczym i kulturalnym

Pojęcie totalitaryzmu

•    pojęcie „totalitaryzm” wywodzi się od łacińskiego słowa totus, oznaczającego „cały” oraz średniowiecznego terminu totalis - całkowity; po raz pierwszy terminu „totalitaryzm” użył w 1925 r. Benito Mussolini na oznaczenie charakteru państwa faszystowskiego i systemu jego organizacji, wygłaszając następujące słowa: „Wszystko w państwie, nic poza państwem, nic przeciwko państwu”

•    elementy totalitaryzmu wg C. J. Friedricha:

•    totalitarna ideologia - wkraczająca we wszystkie przejawy aktywności społecznej; jej celem jest „uformowanie” idealnego społeczeństwa oraz nowego ładu, charakteryzującego się min. dobrobytem obywateli, wzmocnieniem pozycji państwa na arenie międzynarodowej, zlikwidowaniem jednostek antypaństwowych

•    monopartia oparta na totalitarnej ideologii, kierowana często przez jedną osobę -dyktatora; oznacza to min., że wszystkie ważniejsze stanowiska państwowe pochodzą z nominacji partyjnych; członkowie partii są ślepo posłuszni woli wodza, wykonując wszelkie powierzone im zadania; ugrupowanie partyjne jest zorganizowane hierarchicznie; na jego czele znajduje się osoba wodza (dyktator)

•    rozbudowana tajna policja; ma ona przeciwdziałać wszelkim formom sprzeciwu oraz likwidować zagrożenia związane z działalnością „wrogich elementów”; policja ma realną możliwość stosowania terroru Fizycznego i psychicznego wobec wszystkich obywateli; pewne grupy społeczne są prześladowane i szykanowane z powodu uznania ich za zagrażające państwu

•    monopolistyczna kontrola masowych środków przekazu, czyli prasy, radia i technik wizualnych

•    monopolistyczna kontrola sił zbrojnych i wszelkich innych formacji (nie wykluczając ekonomicznych); przejawia się to min. w tym, że państwo