115340

Konstytucja zachowuje unitarny charakter państwa, ale jednocześnie - jako istotne novum - wprowadza regiony stanowiące jednostki autonomiczne, które miały być przeciwstawieniem centralizacji władzy państwowej. Regiony służyć miały wyzwalaniu i wykorzystaniu inicjatywy społeczeństwa, w szczególności społeczności lokalnych.

W zakresie organizacji i wykonywania władzy państwowej konstytucja przyjęła zasady systemu parlamentarno - gabinetowego, w Europie rozpowszechnionego, wyrażającego zarazem idee demokratyzmu państwa.

System włoski dopuszcza istnienie ustaw konstytucyjnych obok konstytucji. Drugą grupę przepisów konstytucyjnych stanowią statuty regionów o autonomii specjalnej i ich późniejsze nowelizacje. Ostatnią grupą ustaw konstytucyjnych są ustawy obowiązujące obok przepisów konstytucji.

Partie polityczne Włoch

System partyjny Włoch do końca lat osiemdziesiątych

Układ polityczny wśród partii był stosunkowo trwały i do roku 1993 nie wykazywał zasadniczych zmian. Początek republiki wiązał się trójpartyjna koalicją obejmującą chrześcijańskich demokratów, socjalistów i komunistów, trwającą do 1947 roku. W roku tym, w określonej sytuacji politycznej w świecie, a szczególnie w Europie, dochodzi do usunięcia komunistów z rządu i podjęci próby zupełnej izolacji politycznej tej partii. Po rozpadzie trójpartyjnej koalicji powstaje sojusz chadecji z partiami tzw. trzeciej siły, a więc liberałami, republikanami i socjaldemokratami. Ten stan rzeczy, z niezbyt wielkimi zmianami, trwał do roku 1993.

W okresie tym pierwszoplanową rolę w życiu politycznym kraju odgrywała Chrześcijańska Demokracja, uczestnik wszystkich kolejno po sobie następujących konfiguracji rządowych. Partia ta szukała dla siebie sojuszników bądź to na prawicy (koalicje centroprawicowe), bądź też na lewicy (orientacje centrolewicowe), ale nie wśród komunistów. Próby zmiany tego stanu rzeczy, których orędownikiem był czołowy działacz chadecji Aldo Moro, nie przyniosły dotąd rezultatów, a ich celem było podjęcie współpracy z drugą co do znaczenia i wielkości elektoratu - partią komunistyczną. Realizacja tej koncepcji mogła przynieść w efekcie istotną zmianę układu politycznego istniejącego z niewielkimi zmianami od roku 1948.

Partia komunistyczna, będąc najsilniejszą formacją tego typu w Europie Zachodniej, wykazywała duży stopień samodzielności i niezależności wobec Moskwy, uelastyczniła z czasem swą politykę wobec rządu, udzielała mu niekiedy politycznego poparcia, gdy określone aspekty polityki rządu wychodziły naprzeciw jej dążeniom programowym. Niekiedy zaś jej postawa pomagała rządowi, choćby w drodze zamiany polityki i postawy z negatywnej na korzystniejszą, przez wstrzymanie się od głosu w parlamencie. Natomiast chadecja była skłonna podjąć pewne formy współpracy z komunistami, ale na szczeblu lokalnym, a nie ogólnokrajowym.