112837

4.    Wyjaśnij pojęcia: arche, apeiron, wariabilizm

Arche - oznacza to „początek”. W znaczeniu filozoficznym zostało słowo to pierwszy raz użyte przez Anaksymandra, zatraciło wtedy swoje powszednie znaczenie i stało się terminem filozoficznym właśnie, oznaczającym już nie „początek”, ale „zasadę”.

Apeiron - znaczy to bezkres. Słowo to wprowadził Anaksymander, apeiron uważał za zasadę świata. Nie był to żaden z istniejących pierwiastków, ale coś bezgranicznego i nieokreślonego, niejaki rezerwuar energii, z którego wciąż powstaje przyroda. Bezkres, w miarę kształtowania się przyrody, traci swą nieokreśloność.

Wariabilizm - pogląd filozoficzny, pod który podwaliny położył Heraklit z Efezu twierdząc, że podstawową i konieczną wartością bytu jest ruch, tj. ciągłe stawanie się i przemijanie. Wg wariabilizmu nie ma absolutnie nic stałego, wszystko podlega ciągłej zmianie.

5.    Jak ewoluowało pojęcie „arche” od Heraklita do Anaksymanda.

O ile Tales za arche uważał coś, co było na początku, ale już tego nie ma (choć nie używał jeszcze tego słowa), to Anaksymander twierdził, że arche to coś, co istnieje cały czas, co było, jest i będzie. Za arche uznał bezkres, czyli coś nie wywodzącego się z przyrody, ale będącego dla przyrody źródłem, inaczej niż Tales, za arche uznający wodę. Dlatego „arche” zmieniło znaczenie z pierwotnego „początku” na nowe - „zasada”. Heraklit z kolei w pewnym sensie połączył te dwa stanowiska, bowiem za arche uznał „ogień”, czyli coś wywodzącego się z przyrody, ale nie był on dla niego jedynie początkiem przyrody, ale czymś ciągle w niej obecnym, a więc w pewnym sensie - zasadą. Warto wspomnieć, że łacińskie słowo „principium” oznaczające pierwotnie „początek” pod wpływem filozofii greckiej zmieniło swe znaczenie na „zasada”.

6.    Opisz w 6 punktach założenia filozofii Parmenidesa

Parmenides uważał, że przeciwieństwa zawarte są w zjawiskach. Wykluczają się jednak nawzajem, co oznacza, że zjawiska nie są prawdziwym obrazem bytu. Jako, że przyroda nieustannie zmienia się, co Parmenides brał za Heraklitem jako pewnik, nie może być bytem, bowiem „nie jest bytem co może przestać byt”. Uważał więc, że byt jest: wieczny, ciągły, nieruchomy, niezmienny, niepodzielny; jest więc stały i jeden. Warto podkreślić, że uważał, że byt jest ograniczony przestrzennie i podobny do kuli - uważał więc byt za coś materialnego. Do swoich wniosków doszedł drogą dedukcyjnego rozumowania. Uważał, że myśli (te jednak, które są prawdziwe, tj. nie są w błędzie) są tożsame z bytem. O niebycie bowiem niepodobna myśleć, jako że ów nie istnieje.

7.    Podaj jeden z paradoksów Zenona z Elei

Tzw. Achilles - najszybszy biegacz (X) nigdy nie dogoni wolniejszego (Y), bowiem musi X najpierw dotrzeć do miejsca z którego Y wyruszył, a w tym czasie Y już się przesunie dalej, i tak będzie działo się dalej. Z tego Zenon wnioskował, że ruch jest niemożliwy (co potwierdzał jeszcze argumentami o strzale, o dychotomii czy o stadionie). Wynikało to z błędnego założenia - chciał on bowiem odtworzyć ciągłość operując częściami nieciągłymi, co jest z gruntu niemożliwe.