116127

Funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego i zawiązywanie się więzi pomiędzy mieszkańcami zależy od dwóch czynników:

1.    odsetka osób ufającym innym ludziom i

2.    wskaźnika ilości stowarzyszeń, do których dobrowolnie należy jednostka w danym społeczeństwie.

Społeczeństwo Polski w obu tych kategoriach zajmuje jedno z ostatnich miejsc. W badaniach dotyczących odsetka osób ufających innym ludziom European Social Survey⁵ w 2002 roku Polacy osiągnęli wskaźnik 10.5 % zaimuiac ostatnie miejsce wśród kraiów obietych badaniem.

Na pierwszych miejscach znaleźli się przedstawiciele krajów skandynawskich: Dania (75%). Norwegia (72%), Finlandia (71%), Szwecja (61%) i nie należąca do krajów skandynawskich Holandia (58%). Prawie identycznie kształtuje się rozkład wskaźnika przeciętnej liczby organizacji, do których należą mieszkańcy danego kraju. Polacy osiągający wskaźnik 0.2 zajmują ostatnie miejsce spośród krajów objętych badaniem. Przodują znowu Duńczycy z wskaźnikiem 2.5: dorównują im Szwedzi, przeciętny Norweg należy do 2,4 organizacji, Holender do 2,2. Wszystkie te kraje znane są z kultywowania wspólnot, również związanych z siedliskiem. W krajach tych szczególnie mocno zakorzeniona jest tradycja społeczeństwa obywatelskiego.

Zdolność społeczna do nawiązywania więzi społecznych uwarunkowana jest również historycznie. Kraje skandynawskie i Holandia, które w cytowanych powyżej badaniach ankietowych osiągnęły najwyższe wskaźniki odsetka osób ufających innym ludziom oraz najwyższe wskaźniki przynależności do dobrowolnych stowarzyszeń społecznych, są krajami o długiej tradycji kształtowania społeczeństwa obywatelskiego. Są to kraje zamieszkałe w większości przez ludność wyznaniu protestanckim.

Silne tradycje kształtowania społeczeństwa obywatelskiego istnieją również w krajach anglosaskich: w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Na fakt ów zwrócił uwagę francuski arystokrata i podróżnik Charles Alexis de Tocqueville w wydanej w latach 1835 - 40 książce O demokracji w Ameryce. Opisał w niej rozwiniętą w Stanach Zjednoczonych w przeciwieństwie do rodzimej Francji .sztukę stowarzyszeń", która stanowiła spoiwo amerykańskiej demokracji. Społeczna samoorganizacja czyniła zbędną supremację państwa, występującą w owych czasach w innych krajach. Ponadto obywatelskie stowarzyszenia pełniły rolę szkoły samorządu.

Dane i wykresy przytaczam za: Diagnoza społeczno 2005. Warunki i jakość Życia Polaków. Redakcja Janusz Czapiński i Tomasz Panek. wyd. WIZJA PRESS & IT Sp. Z o.o.. Warszawa 2006. s. 260-261.