2. niedobór produktów gotowych lub produkcji w toku ponad nomie
3. likwidacja zniszczonych produktów gotowych na skutek zdarzeń losowych
4. koszty zaniechanej produkcji
5. świadczenie usług na rzecz usuwania skutków zdarzeń losowych
6. koszty działalności socjalnej
7. rozliczanie kosztów zakupu materiałów przypadających na sprzedane materiały
8. przekazanie produktów gotowych do własnej placówki handlu detalicznego lub własnej hurtowni
9. zawiniony niedobór produktów gotowych lub produkcji w toku
10. przekazanie wyrobów gotowych na potrzeby budowy środka trwałego lub do użytkowania jako środek trwały
11. świadczenie usług na rzecz budowy środka trwałego
Konto „koszt wytworzenie produktów na własne potrzeby” nazywa się też „koszt obrotów wewnętrznych” i funkcjonuje jak konto „koszt wytworzenia wyrobów gotowych”.
Równoległym księgowaniem będzie zaksięgowanie przychodów na koncie „obroty wewnętrzne” - po stronie Ma księguje się przychody ze sprzedaży wewnętrznej, odpowiadającej wartościowo kosztom działalności operacyjnej, które na skutek wymienionych zdarzeń opuściły krąg kosztów. Funkcjonuje jak „przychody ze sprzedaży”. Saldo Ma na dzień zamknięcia ksiąg przeksięgowuje się na konto „wynik finansowy” i wykazuje w rachunku zysków i strat pod nazwą „koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki”. , Jcoszty obrotów wewnętrznych” prowadzone są równolegle do konta „obroty wewnętrzne”, gdzie po stronie Wn ujmuje się wartość kosztów działalności operacyjnej, które opuściły krąg kosztów w korespondencji z kontem wynikowym lub bilansowym. Saldo Wn,kosztów obrotów wewnętrznych*’ przenosi się na konto „rozliczenie kosztów rodzajowych” w celu ustalenia zmiany stanu produktów.
ZMIANA STANU PRODUKTÓW
Zmiana stanu produktów oznacza różnicę między wartością produktów gotowycli, produkcji w toku i rozliczeń międzyokresowych kosztów działalności operacyjnej na koniec okresu a ich wartością na początek okresu.
Zmiana stanu produktów koryguje koszty układu rodzajowego, doprowadzając je do poziomu kosztu własnego sprzedanych produktów. Jednakże jest ona prezentowana w rachunku zysków i strat w gmpie przychodów. Zwiększenie stanu produktów jest wykazywane ze znakiem plus, a zmniejszenie - ze znakiem minus.
Zmianę stanu produktów można ustalić dwiema metodami:
Metoda bilansowa - poprzez porównanie stanów końcowych i stanów początkowych rozliczeń międzyokresowych kosztów działalności operacyjnej, produkcji w toku i produktów gotowych.
Metoda wynikowa - poprzez porównanie wielkości kosztów układu rodzajowego z kosztem własnym sprzedanych produktów i kosztami obrotów wewnętrznych
Zwiększenie stanu produktów występuje, gdy kwota kosztów układu rodzajowego jest wyższa od sumy kosztu własnego sprzedanych produktów i kosztów obrotów wewnętrznych.
Zmniejszenie stanu produktów występuje, gdy kwota kosztów układu rodzajowego jest niższa od sumy kosztu własnego sprzedanych produktów i kosztów obrotów wewnętrznych.
Na dzień zamknięcia ksiąg zmianę stanu produktów ustala się ewidencyjnie na koncie 490 - Rozliczenie kosztówr rodzajowych. Po stronie Ma tego konta są zaksięgowane wszystkie poniesione w okresie sprawozdawczym koszty układu rodzajowego.
Na koniec okresu na stronę Wn konta 490 przenosi się koszt własny sprzedanych produktów (koszt wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu) oraz koszty obrotów wewnętrznych.