119009

• nasz układ wywiera wpływ na resztę Wszechświata, ale oddziaływanie to biegnie tylko pewnymi drogami, odbywa się za pośrednictwem wyjść układu.

Otoczenie systemu stanowi zbiór wszystkich obiektów nie należących do systemu, których właściwości oddziałują na system i zarazem same ulegają zmianie pod wpływem działania tego systemu.

System złożony jest to taki system otwarty, którego integralną składową jest człowiek, zapewniający świadome i celowe działanie tej wyodrębnionej z otoczenia całości.

Wzorzec - zoptymalizowany model funkcjonowania i rozwoju obiektu sterowanego (niezbędna konkretyzacja celu sterowania). Bez wzorca nie wiemy do jakiego celu dążymy.

Sterowanie - aproksymacja funkcjonowania obiektu do wzorca za pomocą sieci sprzężeń zwrotnych

Sprzężenie zwrotne - zapewniają możliwość wzajemnego oddziaływania informacyjnego układu sterującego i sterowanego oraz systemu sterowania i otoczenia. Oddziaływanie układu sterującego na sterowany następuje po przetworzeniu na sygnał sterujący wyników pomiarów różnicy (wartości odchyleń) stanu układu sterowanego od wzorca.

Ze względu na wzorzec stępują dwa modele:

Wzorzec może być wielkością stałą lub zmienną.

1)    Wzorzec stały - regulacja prosta (regulacja) - wzorzec jednoznacznie określony, a system stara się doprowadzić do realizacji tego określonego stanu wyjściowego.

System homeostatyczny - system regulacji, który sam dba o to, by pozostawać w określonym stanie; przykładem są sprzężenia zwrotne.

2)    Wzorzec zmienny - regulacja sterowana (sterowanie) - możliwość kształtowania celu i jego realizacji

Nie należy utożsamiać pojęć regulacji i sterowania. O ile regulacja jest przede wszystkim działalnością wewnątrz systemową endogeniczną, to sterowanie, którego regulacja jest integralną częścią, reprezentuje działania egzogeniczne, skierowane na zewnątrz, do otoczenia.

Dwa systemy - sterujący i sterowany. Zastosowanie zasady aproksymacji w sterowaniu oznacza konieczność wyróżnienia w systemie sterowania hierarchii dwu układów: nadrzędnego systemu sterowanego i podporządkowanego mu układu sterowanemu.

Podporządkowanie oznacza, że układ sterujący ma „pod kontrolą" zachowanie się systemu sterowanego, może nań skutecznie wpływać, „rządzić nim". Przedmiotem zainteresowania cybernetyki jest ten rodzaj oddziaływania, który ma charakter informacyjny: w którym właśnie informacja przejawia swoją sprawczą moc.

Aby osiągnąć niezbędną różnorodność w systemie sterowania, muszą być spełnione dwie zasady:

1.    Zasada niwelowania (kompensacji) czasu - system sterujący musi być w stanie szybciej reagować na bodźce systemu sterowanego aniżeli system sterowany jest w stanie wysyłać te bodźce.

2.    Zasada niezbędnej różnorodności układu sterującego - różnorodność układu sterującego nie może być niższa niż układu sterowanego. Różnorodność wyraża się zbiorem możliwych stanów systemu. Ilość możliwych stanów systemu jest funkcją ilości elementów i ich istotnych cech. Jest więc funkcją złożoności systemu. Liczba i dopuszczalny zakres zmienności cech istotnych wyznaczają skalę różnorodności i złożoności systemu.

3.    Zasada zapewnienia odpowiedniej pojemności informacyjnej systemu - wraz ze wzrostem liczby sprzężeń różną potrzeby wymiany informacji w systemie. Zakres tej wymiany jest ograniczony pojemnością informacyjną systemu wyznaczającą maksymalne, dopuszczalne natężenie transmisji informacji w sieciach sprzężeń. W tym przypadku pojemność układu sterującego (nadajnika informacji) musi być większa od pojemności regulatora układu sterowanego.

Sterowanie a kierowanie i zarządzanie.

Sterowanie to pojęcie najszersze:

- sterować może człowiek i maszyna, kierować i zarządzać - jedynie człowiek