Wszystkie teorie mikroekonomiczne zachowali konsumentów mówiły o racjonalności w sensie ekonomicznym.
Katona uważał, że zachowanie racjonalne jest to podejmowanie decyzji rozsądnych, przemyślanych, przed podjęciem których, konsument rozważa różne alternatywy wyboru i ich konsekwencje, co więcej poszukuje informacji. Zdaniem Katony, postępowanie racjonalne nie jest najbardziej powszechnym postępowaniem konsumenta ponieważ przeważa nad nim zachowanie zwyczajowe i impulsywne.
Ujęcie współczesne- działanie konsumenta jest racjonalne wtedy, kiedy wybór celów i środków opiera się na rozumowaniu oraz na przyjętym i aprobowanym przez podmiot decyzyjny systemie wartościującym.
Wydatki o cechach racjonalności:
• wydatki ważne w subiektywnej ocenie,
• wydatki na dobra kupowane pierwszy raz,
• wydatki na zakup dóbr restytucyjnych, co do których doświadczenie było negatywne
Wydatki nieprzemyślane:
• na zakupy będące specjalną okazją,
• zakupy będące specjalną okazją,
• zakupy wynikające z pilnej potrzeby
• dobra restytucyjne, które nas nie zawiodły
Aktualne koncepcje badań zachowań konsumentów i ich postulaty:
1. Konsumenci nie przestrzegają ściśle zasad racjonalności ekonomicznej w jej powszechnym rozumieniu:
2. Konsumenci nie zachowują się jednak w sposób przypadkowy, a ich zachowania nie można opisać za pomocą modeli stochastycznych;
3. Zachowanie konsumenta wypływa z rodzonych i nabytych potrzeb i opiera się na złożonym połączeniu procesów' świadomych i nieświadomych oraz czynników rozumowych i emocjonalnych.
EFEKTYWNOŚĆ KONSUMPCJI (PROCESU KONSUMPCJI)
• Ujęcie szersze; relacja osiągniętego efektu konsumpcji (korzyści z zaspokojenia potrzeby) do globalnych kosztów.
• ujęcie węższe; relacja efektu do kosztu aktu konsumpcji (konsument posiada dobro i chce je jak najkorzystniej spożytkować).
Nie jest uprawniona (dopuszczalna) pełna analogia efektywności konsumpcji i produkcji Koszty, efekty konsumpcji:
• bezpośrednie
• pośredrue
Koszty z uwzględnieniem kryterimn czasu:
• koszty przedkonsumpcyjne (faza organizacji konsumpcji).
• koszty procesu, aktu konsumpcji.
• koszty pokonsumpcyjne