Rozmiary szarej strefy: wynoszą do kilku procent w bardzo praworządnych krajach jak Szwajcaria. Japonia. Holandia mniejsze niż 5% PKB; w krajach postkomunistycznych: 20% PKB, Grecja: 30%, Litwa: 50% wartość produkcji i usług. Tłumaczy to jak ludzie są w staiue przetrwać w krajach o niskim PKB. Im dalej na wschód tym większy procent szarej strefy. Deformuje ona rzeczywiste dochody.
Sposoby wałczenia z szara strefa:
> lepsze prawodawstwo (głównie gospodarcze)
> problem podatków (struktura i wysokość)
> praworządność (stan moralny społeczeństwa - w dziedzinie szacunku dla prawa). Nigdzie do końca się nie pozbyto strefy szarej.
Czarna strefa - zarówno przedmiot jak i transakcja są nielegalne.
PKB, PNB per capita nie uwzględnia podziału dochodu narodowego -jest średnią,
wprowadza_
_Długość życia_] Poziom w wiedzy [ Standard ży cia
ujednolicenie - bardziej oddaje stan rzeczywisty przy niewielkim zróżnicowaniu. Przy dużej rozpiętości bogactwo «-> bieda nie oddaje stanu faktycznego.
Dla oceny rzeczywistego standardu życia wlicza się aspekty o charakterze ilościowym. Pojawia się problem konstruowania wskaźników.
CO MA ZNACZENIE JAKOŚCIOWE?:
> środowisko, w którym żyje człowiek czysto - brudno, uszanowane -zniszczone),
> czas wolny - obecnie rośnie wartość czasu wolnego - przyjemność,
> dostęp do kultury, nauki i pracy,
> opieka zdrowotna.
> warunki mieszkaniowe.
Tworzy się standardy, przelicza je na punkty i punkty są podstawą wskaźnika.
Miernik dobrobytu ekonomicznego netto (DEN) - nazwał go Samuelson -wymyślony ‘72 Yale - koryguje PNB odejmując od niego zjawiska niekorzystne - tzw. ..plagi" - hałas, zanieczyszczenia - i dodaje wartość dóbr i usług o charakterze nierynkowym, wartość dóbr publicznych oraz włącza się wartość czasu wolnego.
Wskaźniki rozwoju społecznego-jeszcze bardziej rozbudowane od wskaźników dobrobytu: