121411

prototypy, produkty eksportowane i importowane, próbki towarów, środki pracy, środki promocji.

Oto kilka przykładów wykorzystania wewnętrznych źródeł pierwotnych:

•    pomiar jakości produktu,

•    ocena punktów sprzedaży ze względu na wystrój i wygląd,

•    testowanie środków reklamy ze względu na ich skuteczność,

•    degustacje i oceny próbek towarów importowanych,

•    wywiady z pracownikami własnej firmy.

Do wewnętrznych źródeł pierwotnych nie należy zaliczać własnej sprawozdawczości, dokumentacji księgowej i handlowej, ponieważ są to źródła wtórne. Nawet dowody księgowe w postaci dokumentów handlowych i innych, będących podstawą księgowań, są źródłami wtórnymi, ponieważ dowody te stanowią wynik pomiarów pierwotnych w formie spisów, rejestracji, oględzin, ocen, testów itp.

ZEWNĘTRZNE KRAJOWE ŹRÓDŁA PIERWOTNE

Źródła te znajduję się poza przedsiębiorstwem, ale w granicach kraju, bez względu na ich pochodzenie. Są one trudniejsze do zidentyfikowania i pomiaru. Ze względu na wysokie koszty tylko część tych źródeł w postaci prób może być poddana pomiarom ciągłym, okresowym lub sporadycznym. Przykładami zewnętrznych krajowych źródeł pierwotnych są

•    produkty konkurencyjne i inne.

•    opakowania produktów konkurencyjnych,

•    środki konkurencyjnej działalności marketingowej,

•    istniejący i potencjalni klienci przedsiębiorstwa.

•    pracownicy przedsiębiorstw obcych, zwłaszcza konkurencyjnych,

•    społeczeństwo jako całość,

•    odpadki i makulatura konkurentów,

•    konkurencyjny transport.

Źródła te poddaje się pomiarom przeprowadzanym za pomocą różnych metod, takich jak wywiad, ankieta, degustacja, obserwacja itd.

ZEWNĘTRZNE ZAGRANICZNE ŹRÓDŁA PIERWOTNE

Źródła te znajdują się poza przedsiębiorstwem i jednocześnie poza granicami kraju. Źródła krajowe są na ogół dobrze znane i względnie stałe, ponieważ przedsiębiorstwo ma z nimi do czynienia we względnie stałych warunkach. Zmiana rynku zagranicznego lub wejście na nowy rynek wymaga natomiast ponownej identyfikacji i pomiaru nowych, odmiennych źródeł pierwotnych, nawet jeżeli są to źródła tego samego rodzaju, np. inna kategoria ludzi, odmienność językowa, inny ustrój społeczno-ekonomiczny, inna kultura i inne zwyczaje.

KLASYFIKACJA I PRZYKŁADY ŹRÓDEŁ DANYCH WTÓRNYCH

WEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA DANYCH WTÓRNYCH

Do najbogatszych działów źródeł wtórnych w firmie możemy zaliczyć:

•    dział księgowości

•    dział eksportu

•    dział importu

•    dział ogólnohandlowy

Wiele informacji znajdziemy także w wewnętrznych bazach danych.

2