122839

Ten uniwersalizm jest umiarkowany, nie sposób nie zauważyć, ze miedzy wyrazami różnych języków nie ma odpowiedniości 1:1. Nie chodzi o określenia kultury materialnej. Jest tak, że w języku japońskim są takie pojecie, które nie maja swoich odpowiedników w żadnym języku - opisują swoją ideę. Nie trzeba daleko szukać - W. twierdzi, że angielskie soul, w znaczeniu obiegowym, nie znaczy tego, co rosyjskie /Jywa i polskie dusza. Te słowa nie są swoimi odpowiednikami.

Co zdaniem Wierzbickiej ma być najprostszą ideą? Bez których nasze myślenie nie może się obejść? Przy pomocy tych kilkudziesięciu pojęć można wyjaśnić znaczenia wszystkich słów we wszystkich językach. Idee podstawowe dla człowieka dostały nazwy po polsku, ale można to pokazać w dowolnym języku.

1.    Elementy nominalne - ja, ty, ktoś, coś,ludzie.

Ja i ty: normalnie, mówi się że ja - nadawca, mówiący. Czyli ja nie może być pojęciem pierwotnym, skoro się definiuje. Ale WIERZBICKA MÓWI TAK - MÓWIĄCY, NADAWCA, JEST NIETOŻSAME Z JA. Ja to nie jest zawsze mówiący, jest się ja, jak się nie mówi. Czyli nie można eksplikować ja przez mówiące.

Ktoś coś: mówiło się : osobowe - nieosobowe. Ale chodzi o to, ze jeżeli powiem, słyszałam coś miłego, to nie wiadomo, czy to była rzecz, mogło być zachowanie. Skoro są ktosie, to po co nam ludzie - to odróżnienie pierwotne człowieka od boga.

2.    Określniki - ten, ta, to, ten sam, inny, niektóre

3.    Kwantyfikatory - jeden, dwa, dużo, wszystko, wszystkie, wszędzie Dużo - policzalny i niepoliczalny. Są języki, które tego nie odróżniają.

Wszyscy: pozdrowienia dla wszystkich, do diabła z tym wszystkim. Takie wszystkie, których nie można eksplikować.

4.    Elementy powiększające - więcej

5.    Predykaty mentalne - myśleć, wiedzieć, chcieć.

Jeżeli człowiek przyjrzał się, jak słowniki definiują wiedzieć, myśleć, czuć, to widać, ze podają one definicje sprzeczne tych określeń.

6.    P. niementalne-

7.    Działania zdarzenia

8.    Przytrafiać się

9.    Ewaluatory - dobry zły

Dobry może oznaczać - chcę tego, złe - nie chcę tego. Dobry i zły są powiązane ze sobą, ale nie jest tak, ze zły - nieprawda ze - dobry.

10.    Deskryptory

Duży, mały. Nieeksplikowane bez błędnego koła. Tradycyjnie - duży eksplikuje się przez „większy niż norma dla danej grupy". Można powiedzieć, ze ktoś jest wysoki, tak naprawdę bez wiedzy, jak wygląda zbiór referencjalny. To, że nie wiem, jaki jest standardowy pigmej, nie przeszkadza mi mówić, ze „jak na pigmeja jest wysoki" - są jakieś moje oczekiwania. Teza, ze tłumaczymy małe przez mniejszy, a duży przez większy, oznacza, ze w każdym języku musza istnieć określenia większy, mniejszy. A nie we wszystkich są.

11.    Czas

12.    Przestrzeń

13.    Partonomia i taksonomia - część, rodzaj

Część - ważna część dla konstrukcji dzierżawczych, rzeczy zbywalne i niezbywalne. Moja ręka/ mój samochód - można pogłaskać po ręce kogoś, ale nie po samochodzie, nawet jeśli w