9621686605

Wymiany fonematów samogł. w grupach ionol. w oświetl, hist. IGI

zu rozwojowego, jest wtórna i nie ma nic wspólnego z długością., odziedziczoną po epoce praindoeuropejskiej: prasłow. *0. < prain-doeurop. *a *ó, prasłow. *ć<praindoeurop. *e *ot*ai. Tem się tłumaczy, dlaczego długie 0 pozostało tu w języku polskim jako o, a nie rozwinęło się, jak w południowo-słowiańskich i czeskim, w a.

Długość samogłosek, powstała w opisany wyżej sposób, w grupach, kontynuujących stare połączenia tort tolt terl telt, z biegiem czasu w poszczególnych językach słowiańskich w pewnych wypadkach ulegała skróceniu. Zależało to od warunków intonacyjnych (ob. § 87). Prasłowiańskie grupy tort tolt tert telt występowały pod intonacją akutową i cyrkumfleksową: intonacja akutowa zjawiała się wówczas, gdy długość spółgłoski sonornej r l była stara, odziedziczona przez język prasłowiański z epoki praindoeuropejskiej; natomiast gdy spółgłoska sonorna grupy dźwiękowej przeszła do prasłowiańskiego, jako krótka i otrzymywała długość dopiero na gruncie prasłowiańskim, rozwijała się intonacja cyrkumfleksową, a więc praic. *toft *tolt > prasł. *tort *tólt, praie. *tort *tolt prsł. *tort tolt. Dawne różnice intonacyjne uwidoczniają się dziś jeszcze szczególnie wyraźnie w językach ruskich dzięki właściwemu im w tych grupach pełnogło-sowi: stary akut, który się rozwinął w prasłowiańskim w intonację rosnącą, ma w ruskich grupach pełnogłosowych przycisk na zgłosce drugiej, a więc to\rot to\lot..._f np. bo\loto, ko\rova, be\reza, < prasłow. *bólto, *kórva, *bórza\ natomiast stara intonacja cyr-kumfleksowa, która w prasłowiańskim miała charakter słabnący, uwydatnia się w ruskich grupach pełnogłosowych przez przycisk na zgłosce pierwszej, np. \zoloto, |gorod, \voron < prasłow. *zdlto_f *gord5, *vdrnz. Dawna intonacja akutowa w języku czeskim sprzyjała zachowaniu się długości, w języku serbsko-chorwackim wpływała na skrócenie; intonacja cyrkumfleksową, odwrotnie, w języku czeskim pooiągała za sobą skrócenie, w języku serbsko-chorwackim zachowanie dawnej długości, stąd ros. bo\loto, ko roon, be\reza odpowiada w języku czeskim bldto, krava, briza z zachowaniem starej długości ^]) i serbskie blato, kraua, breza ze

■*) ' oznacza w grafice czeskiej długość.

St. Szober.—Gramatyka jęz. polsk. II. — 11