122932

6.1. Składniki skorupy ziemskiej

ralów zaliczano również substancje, które wykrystalizowały się na ścianach wyrobisk kopalnianych.

Obecnie przyjmuje się, że minerałem (tac. minerale - „pierwiastek”) jest powstały w naturalny sposób, bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka, składnik skorupy ziemskiej, będący pierwiastkiem, związkiem chemicznym lub ich jednorodną mieszaniną, zwykle o stałym stanie skupienia (ryc. 40).

Minerałami o najprostszym składzie chemicznym w postaci pierwiastków są: złoto (Au) i srebro rodzime (Ag) (to znaczy występujące w przyrodzie w stanie wolnym), a także grafit i diament-różne odmiany węgla (C). Związki chemiczne, będące minerałami, to między innymi: kwarc (SiO,), halit, czyli sól kamienna (NaCl), i kalcyt (CaCO,). Większość minerałów występuje w postaci krystalicznej. Kryształy to ciała stałe o uporządkowanej budowie wewnętrznej, w których atomy tworzą tak zwane sieci przestrzenne. Minerały niebędące kryształami, na przykład bursztyn czy ozokeryt (wosk ziemny), nazywamy bezpostaciowymi, mają bowiem budowę nieuporządkowaną.

Cechy minerałów

Minerały rozpoznajemy według charakterystycznych właściwości fizycznych. Najważniejsze z tych cech to:

a)    gęstość - wyrażana w postaci ciężaru właściwego; cecha ta pozwala na przykład odróżnić złoto rodzime od pirytu („złota głupców”): złoto ma gęstość 19,28 g/cm’, a piryt 5,2 g/cm\ Większość minerałów skało-twórczych ma gęstość 2-4 g/cm³;

b)    barwa - według tego kryterium minerały dzielimy na barwne (np. piryt, malachit), bezbarwne (np. kwarc, halit) i zabarwione (np. gips); minerały barwne pozostawiają rysę o takiej samej barwie, minerały zabarwione dają rysę białą;

c)    twardość - oznacza opór, jaki minerał stawia ostrzu, którym próbuje się zarysować jego powierzchnię.

I definicja minerału

I kryształy

I minerały bezpostaciowe

Ryc. 40. Skorupę ziemską tworzy wiele minerałów różnych pod względem barwy, aężaru i twardości.

właściwości

fizyczne

minerałów:

-    gęstość -barwa

-    twardość

67