123446

2

Poza tym rozróżniamy przekładnie zewnętrzne, utworzone przez koła posiadające uzębienie zewnętrzne oraz przekładnie wewnętrzne, utworzone przez koło o uzębieniu zewnętrznym z kołem o uzębieniu wewnętrznym. W wymienionych przekładniach stosowane są następujące rodzaje i typy kół zębatych:

-    w alcowe z zębami prostymi, skośnymi, daszkowymi (strzałkowymi) i łukowymi,

-    stożkow e z zębami: prostymi, skośnymi i hakowymi,

-    zębatki z zębami: prostymi i skośnymi,

-    ślimaki,

- koła ślimakow e (ślimacznice).

Warunki pracy i charakter konstrukcji stawiają kołom zębatym bardzo różne wymagania, a więc i różne są wymagania dotyczące dokładności wymiarowej, jakości powierzchni, stosowanych materiałów i obróbki cieplnej.

Przy określaniu dokładności należy uwzględnić: błąd podziałki obwodowej i nierównomierność podziałek, bicie uzębienia, błąd zarysu boku zęba i chropowatość powierzchni bocznej zębów, błąd linii zęba.

Dla kół zębatych walcowych przyjęto 12 klas dokładności (najdokładniejsza jest klasa 1, najmniej dokładna — klasa 12), według PN/M-88521 Dobór klasy dokładności zależy od:

-    obciążenia powierzchni,

-    zakresu szybkości obwodowych.

Zakres stosowanych kół o określonej klasie dokładności podaje rys.8.02. Dopuszczalne wielkości odchyłek dla poszczególnych klas podają Polskie Normy.

T2	3	4	5	6	7	8	9	10
Koła kontrolne warsztatowe wzorcowe

Samochody osobowe

	Samochody ciężarowe
	Pojazdy szynowe
| Obrabiarki (koła hart.)
	Obrabiarki (koła niehart.)
	1 Maszyny rolnicze, dźwignice

Rys.8.02. Wybór klasy dokładności w zależności od przeznaczenia. Klasą podstawową jest klasa 5

Wolno obracające się koła odlewane mogą mieć zęby w ogóle nie obrabiane, szybkoobrotowe silnie obciążone przekładnie mają natomiast koła o zębach szlifowanych.

Odpowiednio duża jest różnorodność stosowanych materiałów jak twardego drewna i skóry, tworzywa sztuczne, mosiądze i brązy, żeliwa szare, staliwo, stale węglowe, stale stopowe cliromowe, chromowo-niklowe, cliromowo-manganowo-molibdenowe itd.

Surówkami na koła zębate mogą być materiały prętowe, odkuwki, odlewy, spieki itd. Materiały prętowe są stosowane na koła o prostych kształtach i niewielkich rozmiarach. Na ogół górną granicą średnicy zewnętrznej dla obróbki bez uprzedniego pocięcia prętów jest 0 80 mm; dla większych średnic do ok. 0150, pierwszą operacją jest cięcie materiału na piłach na krążki, będące surówkami do dalszej obróbki.