123890

poważnego ograniczenia, czy wręcz - załamania się prac badawczych nad KSR (1991-2000r.) w warunkach transformacji rynkowej, zachodzącej w naszym kraju. Na szczęście od roku 2001 obserwuje się powolne odradzania się badań w rozpatrywanej dziedzinie. Można więc mówić o zapoczątkowaniu nowego, trzeciego cyklu w procesie ewolucji tych badań.

Międzynarodowa renoma „Polskiej Szkoły Rozwoju”

Datujące się od połowy lat 50. zainteresowanie polskich ekonomistów kwestiami zacofania i przyśpieszenia rozwoju KSR pojawiło się w ramach otwierania naszego kraju na świat zewnętrzny po okresie „błędów i wypaczeń socjalizmu” oraz „zimnej wojny”. Głównym inicjatorem tych badań był O. Lange, najbardziej wówczas znany w skali międzynarodowej polski ekonomista (który - nota bene - ostatnio oskarżany jest o długoletnią współpracę z sowieckim wywiadem). Zainspirowany swoimi wizytami w charakterze eksperta w Indii i na Cejlonie, Lange opublikował serię artykułów nt. omawianych krajów. Problematyką tych krajów zajmowali się też już wtedy J. Nowicki i M. Kalecki.

Kamieniem milowym w historii polskich badań nad aspektami ekonomicznymi KSR stało się utworzenie w roku akad. 1960/1961 Międzyuczelnianego Zakładu Problemowego Krajów Słabo Rozwiniętych (MZPKSR), który działał jako wspólna placówka badawcza ówczesnej SGPiS i Uniwersytetu Warszawskiego. W rok później zaczął działać w SGPiS podyplomowy Wyższy Kurs Planowania Gospodarczego dla Obcokrajowców (WKPG), przeznaczony dla ekonomistów z KSR. Zajęcia na tym Kursie prowadzono po angielsku i francusku. Dla uczestników obu jego wersji językowych publikowano także skrypty.

Komisja ds. Zagranicznych Senatu USA w swoim raporcie nt. rywalizacji Wschód-Zachód o wpływy w Trzecim Świecie (przygotowanym w 1967 r. w oparciu o poufne materiały CIA), podkreślała, że WKPG dlatego jest „niebezpieczny”, że - w odróżnieniu od wszystkich innych szkoleń dla KSR organizowanych przez kraje komunistyczne - jego celem nie jest ideologiczna indoktrynizacja, lecz odznacza się on wysokim poziomem przekazywanej wiedzy ekonomicznej. Dziś tej pozytywnej oceny merytorycznej ze strony amerykańskich senatorów nie można traktować inaczej niż jako swoistej „laurki”, na którą zasłużyli sobie ówcześni wykładowcy Kursu z SGPiS.

Szeroki oddźwięk wywołały opublikowane w latach 60. na łamach światowej prasy ekonomicznej wyniki prac badawczych MZPKSR, a w szczególności publikacje najwybitniejszego przedstawiciela „Polskiej Szkoły Rozwoju”, tj. Michała Kaleckiego. Zaprzyjaźniona z nim od dawna, powszechnie znana ekonomistka brytyjska o lewicowych poglądach - Joan Robinson, wysoko oceniając jego wkład w rozwój Development Economics, stwierdziła: „Jedną z najoryginalniejszych i najciekawszych koncepcji Kaleckiego była jego

2