124190

Społeczno - kulturowym źródłem dezorganizacji stanowiącym istotną barierę społeczną w funkcjonowaniu zakładu pracy są specyficzne metanormy obowiązujące wśród członków załogi. Normy te ukształtowały są obok norm formalnych, mogą być sprzeczne z wymogami norm oficjalnych, z większą lub mniejszą siłą oddziałują na poszczególnych pracowników.

Im bardziej wymogi metanorm różnią się od norm oficjalnie ustanowionych dla danego zakładu pracy, tym większe będą występować bariery społeczne dezorganizujące jego funkcjonowanie.

Pojawieniu się negatywnych metanorm wśród załogi szczególnie sprzyja taka sytuacja, w której pracownicy uważają, że istniej rozbieżność ich interesów i zakładu jako całości. Znajduje to wyraz między innymi w rozbieżnych przekonaniach na temat norm pracy i „słusznej płacy” itp. Sytuacja taka, będąca wyrazem zabiegów obronnych załogi, oddziaływuje jednocześnie restrykcyjnie na organizację społeczną zakładu pracy, a tym samym stanowi poważną barierę społeczną dla sprawnego i efektywnego funkcjonowanie zakładu. Efektem restrykcyjnego oddziaływania metanorm na organizację zakładu może być: ograniczenie wydajności pracy, niepełne wykorzystanie dnia pracy, niepisane reguła nieprzekraczania określonych norm wydajności, zbiorowe ukrywanie faktycznie przepracowanego czasu pracy itp. Jak szkodliwe i jednocześnie trudne do przezwyciężenia są różne metanormy społeczne, wskazują badania A. Sarapaty dotyczące moralności pracowniczej. Sarapata zestawiając normy organizacyjne z metanormami społecznymi uzyskał następujące wyniki:

Gdybym zgodnie z normą organizacyjną	Wtedy zgodnie z metanormą społeczną moi koledzy, moje otoczenie powiedziałoby:
U trzymywał we wzorowym porządku swoje stanowisko pracy	Lizus - pewnie zabiega o względy „starego”
Pomagał mniej doświadczonym kolegom	Wymądrza się; z pomocą mniej doświadczonym nie ma, co się spieszyć, bo chcieliby, aby za nich robić
Sam z własnej chęci zgłaszał się do wykonania prac dodatkowych	„wazeliniarz”, na co to potrzebne
- Zgłaszał wnioski racjonalizatorskie	Pozazdroszczą zarobionego grosza
- Krytykował na naradach braki w organizacji produkcji	Zbędne gadulstwo i zabieranie ludziom czasu, danie wody”
Krytykował współtowarzyszy prac, gdy postępują nieuczciwie	„przyganiał kocioł garnkowi”, zaraz znajdą się obrońcy i „rozdziobią cię kruki, wrony”
Nie poprzestawał na tym, co umiem i ponosił swoje kwalifikacje	Po co ci to, nie opłaci się

2