Pracownik pozostaje w dyspozycji wówczas gdy jest gotów do świadczenia pracy tj znajduje się w takim stanie, który umożliwia mu faktyczne wykonywanie pracy. Pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy jest zwrotem szerszym niż termin „wykonywalne pracy”. Czasem pracy nie jest objęta droga pracownika z miejsca zamieszkania do zakładu pracy, ale gdy stawi się w zakładzie a następnie udaje się do miejsca świadczenia pracy to takie przemieszczanie się jest objęte kategorią czasu pracy, gdyż pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy.
Zasadniczo w czasie pracy pozostaje osoba, która wykonuje pracę albo trwa w gotowości w oczekiwaniu na podjęcie zadań w zakreślonym przez prawo lub strony umowy odcinku czasowym. Czasami z mocy prawa zalicza się do czasu pracy niektóre przypadki niewykonania pracy np. 15minutowa przerwa śniadaniowa art. 134 KP, przerwa na karmienie dziecka piersią, czas nauki pracowników młodociany cli, przerwa 30minutowa.
Czas pracy jest ustalany za pomocą dwóch miar :
- miary ilościowej - miara podstawowa, wynika bezpośrednio z KP (ilości godzin pracy przeliczanej także na dni pracy czy okresy rozliczeniowe)
- miary zadaniowej - jest stosowana tylko tam gdzie jest to uzasadnione pewnymi okolicznościami (rodzajem lub organizacją pracy, miejscem świadczenia pracy)
W systemie prawa polskiego nie występuje miara nienormowanego czasu pracy. Potocznie odnosi się ją do stanowisk kierowniczych, mimo e takie osoby podlegają ogólnym normom czasu pracy.
Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48h w przyjętym okresie rozliczeniowym art. 131§1 KP. Czas pracy w ciągu każdej doby powinien być rozliczany oddzielnie z zastrzeżeniem, że początek doby dla danego pracownika rozpoczynającego pracę o godzinie 8 rano. dobowy- 24godzinny przedział czasu, należy liczyć do godz. 8 rano dnia następnego.
Każde święto występuje w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8h. Zasada: 52 dni wolne od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
Istotne miejsce w regulacji dot. czasu pracy zajmują przepisy o pracy nocnej i pracy w niedziele i święta Pracownikiem pracującym wf nocy jest pracowmk, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3h pracy w porze nocnej lub do którego co najmniej V* czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Czas pracy pracującego nocy nie może przekraczać 8h na dobę, jeżeli wykonuje pracę szczególnie mebezpieczną albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Wykaz tych prac określa pracodawca w porozmnieniu z zakładowa organizacją związkową, a jeżeli jej nie ma to z wybranymi w danym trybem przedstawicielami pracowników.
Praca w niedziele i święta jest zakazana z wyjątkiem sytuacji wyraźnie określonych w ustawie. Za prace w niedziele i święta uważa się prace wykonywaną między godziną 6 w tym dniu, a 6 w następnym, chyba, że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Praca w te dni jest dozwolona:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego
- w mchu ciągłym
- przy pracy zmianowej