46361

a)    dyplomacja prewencyjna, czyli wprowadzanie środków budowy zaufania, rozwijanie misji w celu badania sytuacji na miejscu oraz ustanowienie systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach dla pokoju, a także prewencyjne rozmieszczenie sil pokojowych ONZ;

b) peacemaking (tworzenie pokoju), zbliżanie stanowisk zwaśnionych stron i mediacji przy wykorzystaniu środków pokojowych, jednak w przypadku ich nieskuteczności należy zastosować formułę peace enforcement (egzekwowania pokoju) zgodnie z rozdziałem VII KNZ, przy czym jego zastosowanie nie wymaga zgody zwaśnionych stron (swoista podstawą prawną jest att. 43. na którego podstawie doszło do interwencji wojsk ONZ w Korei w latach 1950-53 oraz w Zatoce Perskiej 1900-91);

c)    peacekeeping (utrzymanie pokoju/misja pokojowa), rozmieszczanie sił pokojowych ONZ za zgodą skonfliktowanych stron;

d)    peacebuilitng (budowa i wspieranie pokoju), rozwój infrastruktury społecznej, politycznej i gospodarczej w celu zapobieżenia eskalacji konfliktu, jego wygaszenia i ugruntowania pokoju.

Peacekeeping. to klasyczny model misji pokojowych, kiedy pod patronatem ONZ dochodzi do utworzenia sił zbrojnych włączających się w konflikt, ale po uprzednim zawarciu między stronami zawieszenia broni Siły ONZ mają możliwość użycia broni, ale jedynie w obronie własnej. Przykładowe misje:

•    UNTSO - ONZ ds. Nadzoru Rozejmu w 1948 r. na Bliskim Wschodzie w celu nadzorowania zawieszenia broni w Palestynie w wojnie arabsko-izraelskiej;

•    UNEF - Doraźne Siły Pokojowe NZ w 1956r. w czasie kryzysu sueskiego;

•    UNFICYP - misja z 1964 r. monitorująca Zieloną Linię rozgraniczającą siły tureckie i greckie na Cyprze;

•    UNDOF - Siły Obserwacyjne NZ dla Rozdzielenia Wojsk z 1974 r. misja na Wzgórzach Golan nadzorująca porozumienie między Izraelem a Syrią.

Misje typu peacebuilding są w istocie misjami pokojowymi rozszerzonymi o zadania z zakresu nadzoru procesu rozwoju demokratycznych instytucji. Obejmują pomoc w odbudowie kraju, w czym może zawierać się również tymczasowe administrowanie i przygotowanie do przejęcia władzy przez legalnie wybrany rząd. Za takie można uznać np. misje pomocnicze:

•    UNAM w Afganistanie (2002r.);

•    UNAMI w Iraku (2003r.).

Zmiany, jakie nastąpiły w latach 90.. przyczyniły się do odmiennej percepcji samej ONZ. Stanęły przed nią nowe wyzwania. Od Organizacji oczekiwano w ekstremalnych przypadkach siłowego rozwiązywania konfliktów zbrojnych - peace enforcement - nawet przy niechęci walczących stron. Siłą rzeczy powodowało to przekształcenie się ONZ w jedną ze stron, rzutującą jednocześnie na jej międzynarodowy prestiż.

Czy ONZ spełnia swoją rolę?

ONZ była w stanie kształtować rzeczywistość międzynarodowa w latach 50. 60 i 70. Jednak z czasem rola ONZ zaczęła słabnąc. Misje pokojowe odbywały sie bez specjalnych efektów albo kończyły się klęskami (Somalia. Jugosławia). Bałkany zaś ostatecznie wykazały że Organizacja w której prymat wiedzie jeden kraj a zdolności decyzyjne przynależą skromnej 5 nie potrafi sprostać nowym realiom unipolaryzmu. W obecnych czasach ONZ nie spełnia już roli dla której powstało. Nie jest wstanie zapewnić pokoju na świecie. Patrząc na Irak. USA nawet nie próbowało udawać, że zdanie ONZ ma jakieś znaczenie. Konflikt Izraelsko Palestyński też nie został rozwiązany, gdyż ONZ nie miało nic do powiedzenia jeżeli chodzi o politykę wewnętrzną i zewnętrzną Izraela. Ale czy ONZ powinno zostać rozwiązane, bo nie spełnia swojej roli? Jak wyglądałby świat gdyby ONZ tue było?

Tak więc najlepszym rozwiązaiuem byłaby gruntowna reforma Orgatuzacji. Oczywiście związane by to było ze zmianą Karty co wzbudza jednak pewne niepokoje. Mimo tego kraje członkowskie powinny się zgodzić na ten krok. Orgaiuzacja powinna zawęzić zakres działali, gdyż obecme nie jest w stanie zapanować na wszystkimi swoimi komórkami. Przede wszystkim należy usprawnić międzynarodowy system na rzecz pokoju i bezpieczeństwa do czego w swoim przemówieniu we wrześniu 2005r wezwał ówczesny SG ONZ Kofi Ann aa W wyniku którego uchwalono m in.:

a)    powołanie do życia specjalna Komisję ds. Wspierania Pokoju mającą stworzyć centralny mechanizm pomocy dla krajów wychodzących z konfliktów wewnętrznych;

b)    porozumienie nadające prawo społeczności międzynarodowej ingerencji w sprawy wewnętrzne państw w przypadku, gdy rządy narodowe nie będą w stanie ochronić własnych obywateli przed ludobójstwem.