46394

cenach. W zamian otrzymywano możliwość zakupu maszyn i urządzeń po cenach wygórowanych. Gospodarka oparta była na wzmożonej kolektywizacji wsi oraz nacjonalizacji przemyshi. które powodowały przystosowaińe systemów ekonomicznych państw Europy Środkowo-Wschodniej do standardów radzieckich. Działania ZSRR podyktowane były pragnieniem dominacji nad światem komunistycznym w wymiarze politycznym i gospodarczym. Staliiuzm szedł w parze z izolacją obywateli od zagranicy, uprzemysłowieiuem o charakterze zbrojeniowym i eliminacją opozycjonistów. Stan ten panował zasadniczo do 1956r

4. Zmiana władzy ZSRR (Chruszczów) destabilizacja

Śmierć Stalina 5 marca 1953r. otworzyła nowy okres stosunków na linii ZSRR - Europa Środkowo-Wschodnia. W tym samym roku władzę w Związku Radzieckim objął wieloletni zwolennik Stalina. Nikita Chruszczów. Za przełom można uznać XX Zjazd KPZR w lutym 1956r. Wówczas Chruszczów potępił część praktyk poprzednika skłaiuając się ku „destalinizacji”. Ta zmiana polityki miała obejmować zarówno Rosję Radziecką, jak i związane z nią państwa sojusznicze.

Destalinizacja nie przeszkodziła Cliruszczowowi ingerować w sprawy- państw leżących na wschód od żelaznej kurtyny. Świadczą o tym wydarzenia określane nazwą „polskiego października 1956 roku”. Zmiana polityki wewnętrznej Polski odbyła się za zgodą Cliruszczowa. który uznał „polską drogę do socjalizmu” za nieszkodliwą.

Moskwa nie tolerowała jednak odstąpień od trwałego sojuszu państw satelickich. Za dowód można uznać zażegnanie robotniczych wystąpień na terenie NRD w czerwcu 1953r. z udziałem radzieckich czołgów. Potwierdziła to także pacyfikacja powstania na Węgrzech, które trwało od 23 października do 10 listopada 1956r. Krwawe stłumienie rewolucji pociągnęło za sobą śmierć trzech tysięcy ofiar. W momencie zakończenia międzynarodowej odwilży lat 1953-1956 nastąpiło również wzmocnienie sił Armii Czerwonej na tereme Europy Wschodniej.

5.    Mur Berliński

Odgrodźeiue od siebie obu części Berlina w nocy z 12 na 13 sierpnia 196 lr. było kontynuacją działali mających na cehi niedopuszczenie do ruiny gospodarczej NRD w związku z masowymi ucieczkami na Zachód, w sytuacji gdy już w 1948r. Stalin nakazał blokadę Berlina Zachodniego.

W latach 1949-1961 ok. 2.6 min ludzi opuściło NRD. Również dla wielu Polaków i Czechów Berlin Zachodni stanowił bramę na Zachód. Ponieważ w wiehi wypadkach byli to młodzi, wykształceni ludzie, emigracja ta zagrażała podstawom ekonomicznym i integralności NRD. Ponadto ok. 50 000 obywateli Berlina Wschodniego pracowało jako tzw. ludzie regularnie przekraczający granicę w Berlinie Zachodnim, mieszkali i żyli otu jednak na korzystnych finansowo warunkach w Berlinie Wschodnim lub jego okolicy. 4 sierpnia 1961 rozporządzenie wschoduioberlińskiego magistratu zobowiązało tych hidzi do zarejestrowania się i płacenia czynszów za mieszkania w markach zachodnioniemieckich. Ulice prowadzące z Berlina Wschodniego do Zachodmego oraz środki komunikacji były dokładnie kontrolowane już przed budową muru. Kontrole te miały na celu wykrywanie osób podejrzewanych o chęć ucieczki z NRD czy też o przemyt. Poza tym. wielu mieszkańców Berlina Zachodniego oraz tamże pracujących mieszkańców Berlina Wschodniego kupowało na czarnym rynku po korzystnym kursie marki wschodnie, by za nie kupować artykuły spożywcze lub nieliczne produkty konsumpcyjne o wysokiej jakości. Osłabiało to dodatkowo gospodarkę planową na wschodniej stronie. Zamknięcie granic przy pomocy muru miało dodatkowo posłużyć władcom Bloku Wschodniego do zablokowania tzw. wyboru przy pomocy nóg, tzn. ucieczki z "państwa chłopów i robotników".

6.    „Ograniczona suwerenność" Breżniewa

W 1964 roku stanowisko I sekretarza KC KPZR objął Leonid Breżniew. Wprowadził on do polityki ZSRR względem państw demokracji ludowych zasadę „ograniczonej suwerenności” (1968) -> w krajach Układu Warszawskiego obowiązuje ograniczenie suwerenności paiistw członkowskich na rzecz interesów wspólnoty socjalistycznej (w praktyce ZSRR). Interwencja w państwie bloku dążącym do secesji nie jest agresją, lecz samoobroną przed ingerencją wrogiej ideologii Była stworzona na potrzeby ideologiczne; potrzebowano usprawiedliwienia interwencji w Czechosłowacji