46433

się bowiem kar pozbawienia wolności, a przywrócenie stanu poprzedniego, wyrównanie szkody jeżeli restynicja nie jest możliwa lub zadośćuczynienie w formie dającej stronie poszkodowanej satysfakcję.

Międzynarodowe sądy karne

Międzynarodowe sądy karne podzielić można na kilka kategorii, ze względu na okres funkcjonowania oraz zakres przedmiotowy i podmiotowy wykonywanej jurysdykcji

Zgodnie z powyższym wyróżnić można trybunały historyczne, które powołane były w przeszłości i nie funkcjonują w czasach współczesnych, do których należą: Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze i Międzynarodowy Trybunał dla Dalekiego Wschodu. Trybunał Norymberski powołany został do życia po U wojnie światowej dla osądzenia głównych przestępców wojennych przez Stany Zjednoczone Ameryki. Związek Socjalistycznych Republik Niemieckich Wielką Brytanię i Francję. W późniejszym czasie do Porozumienia międzynarodowego w przedmiocie ścigania i karania głównych przestępców wojennych Osi Europejskiej przystąpiły także inne państwa, w tym Polska. Jurysdykcja Trybunału obejmowała zbrodnie prawa międzynarodowego rozumiane w myśl Karty Międzynarodowego Trybunału Wojskowego popebiione w czasie wojny. Jurysdykcja Trybunału nie obejmowała jednak zbrodni popełnionych przez aliantów, nie osądzone został)' amerykańskie naloty dywanowe czy zbrodnie popełniane przez armię Związku Radzieckiego. Celem powstania Trybunału był więc sąd zwycięzców nad zwyciężanymi. Proces norymberski trwał zaledwie dziewięć miesięcy, w tym czasie oskarżono dwadzieścia cztery osoby, z czego jedna popełniła samobójstwo, jedną uznano za niezdolną do odpowiadania przed sądem, dwadzieścia dwie zostały osądzone. Wśród tych dwudziesm dwóch osób trzy uniewinniono, dwanaście skazano na karę śmierci poprzez powieszenie odrzucając wnioski o rozstrzelanie, trzy na karę dożywotniego pozbawienia wolności, dwie na karę dwudziestu lat pozbawienia wolności, jedną na karę piętnastu lat pozbawieiua wolności oraz jedną na karę dziesięciu lat pozbawieiua wolności. Ponadto Trybunał uznał NSDAP. SD i SS za organizacje zbrodnicze. Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu powołany został 19 stycznia 1946 r. przez Naczebiego Dowódcę Sił Zbrojnych na Dalekim Wschodzie do osądzenia zbrodni dokonywanych przez przywódców i innych obywateli Japotui dokonanych w czasie II wojny światowej, w swej definicji zbliżonych do definicji zbrodni zawartych w Karcie Trybunału Wojskowego. Karta Trybunału nie pozwalała na wykonywanie jurysdykcji nad obywatelami innych krajów niż Japonia, dlatego też żaden Amerykanin nie został osądzony za zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki. Proces tokijski trwał dwa i pół roku, w tym czasie oskarżono dwudziesm ośmiu przywódców politycznych, z czego dwudziestu pięciu osądzono. Wśród nich siedem osób skazano na karę śmierci poprzez powieszenie. szesnaście na karę dożywotniego pozbawieiua wobiości, jedną na karę dwudziestu lat pozbawienia wolności oraz jedną na karę siedem i pół roku pozbawienia wobiości W późniejszym czasie osądzono także ponad cztery tysiące iiuiych osób.

Od 1944 r. z różną intensywnością trwały prace nad utworzeniem Stałego Międzynarodowego Trybunału Karnego. W pewnym momencie idea tegoż sądu karnego stała się nawet alternatywą dla Międzynarodowego Trybunahi Wojskowego. Po zakończeniu procesu norymberskiego w Paryżu odbył się kongres międzynarodowy wzywający do utworzenia międzynarodowego kodeksu Kaniego i Międzynarodowego Trybunału Karnego, jednakże wybuch zimnej wojny i brak możliwości utworzenia organu uniwersabiej jurysdykcji spowolnił ten proces o kilkadziesiąt lat. W obliczu takiej sytuacji Organizacja Narodów Zjednoczonych przejęła inicjatywę uregulowania zasad pociągania do odpowiedziabiości, poprzez przyjmowanie konwencji regulujących sytuacje na arenie międzynarodowej, tak np. 9 gnidnial948 r. Zgromadzenie Ogóbie Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło konwencję w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, dzień później Powszechną Deklarację Praw Człowieka, a 26 listopada 1968 r. konwencję o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości Dzięki takim zabiegom możliwe było ponoszenie odpowiedziabiości w ramach popełnionego deliktu międzynarodowego, a więc za nieprzestrzeganie obowiązujących umów i traktatów, przed otfyowiednim organem organizacji. W latach 1949 - 1954 Komisja Prawa Międzynarodowego przygotowywała projekt statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, który miałby sądzić osoby fizyczne. Ostatecznie jednak dopiero w 1998 r. przyjęto Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Kaniego.

Innym rodzajem sądów są międzynarodowe sądy karne powoływane jako organy ad hoc, to jest do konkretnej sprawy. Przykładem takich sądów są Międzynarodowy Trybunał do spraw byłej Jugosławii i Międzynarodowy Trybunał do spraw Rwandy.

Międzynarodowy Trybunał do spraw byłej Jugosławii którego pebia nazwa brzmi Międzynarodowy Trybunał Karny do Ścigania Osób Odpowiedzialnych za Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na Terytorium Byłej Jugosławii od 1991 r. utworzony został przez Radę Bezpieczeństwa na mocy rezolucji 827 z 25 maja 1993 r. na podstawie rozdziału VII Karty Organizacji Narodów Zjednoczonych Z założenia został on powołany do dochodzenia sprawiedliwości za czyny popehiione w latach 1991*1995 na terytorium byłej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii obejmującym jej obszar lądowy, przestrzeń powietrzną i wody terytorialne. Jednakże po 1995 r. doszło do kolejnych namszeń międzynarodowego prawa