46808

właściwie decydują o rozpoczęciu i sposobie przeprowadzenia tego, jeśli tak można rzecz, oglądu) przedmiotu, np jakiegoś zjawiska. Obserwacja naukowa jest zwykle jednak zaplanowana i zazwyczaj jej przebieg jest mniej lub bardziej ściśle zaprogramowany. Jej bowiem celem jest wyłowienie wszystkich ważnych informacji dotyczących obserwowanego przedmiotu, ważnych z określonego punktu widzenia (i ten punkt widzenia jest również bardzo ważny, bo to on ukienuikowuje całą obserwację na dostrzeganie i zbieranie właśnie takich, a nie innych infonnacji). Jednak nie zawsze i nie wszystko da się zaplanować i zaprogramować, zwłaszcza, jeśli mamy do czynienia z naturalnymi zjawiskami i sytuacjami, a nie z zainscenizowanymi. Szczególny rodzaj obserwacji, podstawowy przede wszystkim w naukach fizyko-chemicznych i technicznych, stanowi eksperyment. Eksperyment - to. najkrócej rzecz ujmując, zaprogramowana i zaplanowana obserwacja zjawiska zainscenizowanego specjalnie dla potrzeb tej obserwacji, najczęściej z użyciem różnego rodzaju sprzętu Eksperyment ma dać odpowiedź na określone, z góiy postawione pytania, najczęściej - potwierdzić lub obalić jakąś tezę itd..

Wynikiem obsenvacji są zebrane informacje, które pozwalają nam opisać badane zjawisko czy przedmiot, z interesującego nas punktu widzenia, a w dalszym etapie -zrozumieć je i wyjaśnić za pomocą stosownej hipotezy i teorii, w dalszym etapie. Często, zwłaszcza w badaniach technicznych, chodzi w takim eksperymencie o uzyskanie bardzo praktycznych infonnacji na temat badanego przedmiotu, np.: czy spełnia on stawiane mu wymagania, jak się zachowuje w określonych okolicznościach itd (tak się bada np poduszki bezpieczeństwa i inne zabezpieczenia życia ludzkiego w samochodzie), ale najczęściej ma on również dać odpowiedź na postawione pytania, pytania natury nie tylko praktycznej, lecz również teoretycznej. Większość praw' i teorii naukowych odkryto, zbudowano i potwierdzono dzięki różnym eksperymentom i innym badaniom laboratoryjnym Potem najczęściej wyrażono jej za pomocą odpowiednich formuł matematycznych. W ten sposób takie pojęcia, jak np. naprężenia i wytrzymałość materiału, oznaczające stosowny stan i odporność materiału na zniszczenie, uzyskały postać matematycznych fonnul i nikt, stosując je, nie zastanawia się już nad tym, co im w rzeczywistości odpowiada, tylko po prostu je oblicza i ustala za ich pomocą właściwe wymiary i kształty różnych części maszyn