P1080022

bardzo zgadza się z innymi. Nic wykorzystując właściwie tego przekazu i tak ks. Józef Nowacki zmuszony był podważyć v/j_a. rygodność może nie tyle źródeł, ile interpretacji, które początki chóru obejściowego umieszczały na rok 1403. Zdaniem Nowac. kiego katastrofa nastąpić mogła nie wcześniej niż w drugiej polo. wie roku 1379. Erekcje nowych altarii w latach 1380, 1383 i 1387, jeśli je potraktujemy jako jeden ze sposobów zbierania finansów na budowę nowego chóru, wskazują, że faktycznie ta katastrofa miała miejsce w 1379 lub 1380 roku. Ponieważ biskup Mikołaj z Kórnika zmarł w marcu 1382 roku określenie Janka z Czarnkowa, że rozpoczął odbudowę katedry, a nie że ją odbudował, jest całkowicie na miejscu; wskazuje też na poważniejszy zakres prac aniżeli tylko prowizoryczne zabezpieczenie. Jeśli katastrofa nastąpiła nie wcześniej niż w drugiej połowie 1379 roku, to możemy przyjąć rok 1380 jako datę rozpoczęcia budowy nowego chóru. Wtedy prace prowadzone przez biskupa Wojciecha Jastrzębca od roku 1403 byłyby już tylko pracami końcowymi Przyjęcie hipotezy o rozpoczęciu budowy nowego chóru w roku 1380 usuwa szereg sprzeczności i niejasności wynikających zarówno z konfrontacji ze sobą różnych źródeł pisanych, jak i konfrontacji z nimi architektury, i tego, co o architekturze źródła te mówią. Po pierwsze hipoteza taka pozwala na poważne potraktowanie wzmianki Janka z Czarnkowa jako wiarygodnej i logicznej w odniesieniu do poważnych rozmiarów katastrofy i odbudowy. Ufundowanie w roku 1399 kaplicy przy budowanym już od dłuższego czasu chórze staje się w pełni zrozumiałe. Ten proceder znamy dokładnie z czasu budowy nowego chóru katedry gnieźnieńskiej po roku 1342. Pojmujemy też wówczas, że w roku 1406 ściana chóru właściwego pojawiła się w wyniku długiego procesu budowlanego, a nie wielkiego zrywu budowlanego z lat 1404-1406. Wtedy też bardziej zrozumiałe wydaje się miejsce wydania przez Władysława Jagiełłę dokumentu w ambicie katedry, może jeszcze nie całkiem wykończonym. W innym wypadku musielibyśmy przypuszczać, że król, nie wiadomo z jakiej

przyczyny, wydał dokument nieledwie pośród krzątających się pracowników budowlanych.

Jeśli hipoteza o początkach budowy chóru w roku 1380 ułatwia zrozumienie szeregu faktów dotąd niezrozumiałych, to z kolei utrudnia dosłowne rozumienie dwóch źródeł dotyczących budowy nowego chóru: z 16 listopada 1403 i 22 czerwca 1405 roku. Dotąd wzmiankę z dokumentu z roku 1403 o przekazaniu przez biskupa Wojciecha Jastrzębca gotówki ad inchoatam per nos chori ipsius. .. fabńcam tłumaczono sobie jako oznaczającą rozpoczęcie budowy nowego chóru. Można też odczytywać ją w węższym zakresie, jako rozpoczęcie fabryki chóru przez biskupa Wojciecha Jastrzębca niekoniecznie od początku, ale po prostu kolejnego etapu budowy chóru. To oznaczać by musiało, iż budowa chóru rozpoczętego w 1380 roku została przed rokiem 1403 zawieszona lub na jakimś etapie przerwana czy też zakończona. Drugi dokument z 1405 r., którego sens w odniesieniu do historii budowlanej odczytuje się z trudnością zarówno wtedy gdy naszą „hipotezę roku 1380” przyjmujemy, jak i odrzucamy, wydany został in ambitu initiato ecclesiae Posnaniensis prope capellam episcopalem eiusdem initiatam, ubi dictae horae de Beata incorporabuntur. To, że kaplica została zaczęta nie ulega wątpliwości, gdyż powstała z fundacji biskupa Wojciecha Jastrzębca, a więc po roku 1403. Czy ambit był zaczęty w tym samym czasie co kaplica, oto jest pytanie. Jeśli tak, to trudno wyobrazić sobie w nim króla wydającego dokument. Ambit mógł być zaczęty wcześniej niż kaplica, a więc był w stanie większego zaawansowania niż ona. Wtedy łatwiej możemy wyobrazić sobie w nim króla wydającego dokument w bezpośredniej bliskości kaplicy, której ten dokument dotyczył. Gdyby ambit i kaplica były w identycznym stanie zaawansowania, może właściwszym miejscem dla wydania dokumentu byłaby sama kaplica. Z kolei w następnym roku przy opisie wizyty w katedrze Andrzeja Łaska-rza mowa jest zarówno o nowym murze kaplicy, jak i nowym chórze. Z dokumentów z lat 1403-1406 wynika, że cały czas o chórze i jego częściach mówi się jako o nowych, zaczętych czy

55