47828

1. Terytorium państwa. Zwierzchnictwo terytorialne i personalne.

Państwo w pełni kontroluje swoje terytorium, zasoby oraz ludność. Jednostki i organizacje funkcjonujące na teiytorium państwa podlegają jego wyłącznej jurysdykcji. Dla sprawowania kontroli dysponuje ono monopolem na prawomocne użycie siły. Globalizacja ekonomiczna, informatyczna, postęp w zakresie technik komunikacyjnych prowadzi do zjawiska określanego czasem „utratą przez terytorium nieprzenikliwości czy do deterytorializacji”. Trudno nie zgodzić się tym, że rynek globalny jest w znacznej mierze przestrzenią bez granic, w której przepływy i transakcje odbywają się bez respektowania terytorialnych podziałów. Telefony komórkowe, internet pozwalają przekazywać informacje bez przeszkód między krajami i kontynentami. Można dokonywać na całym świecie zakupów, transakcji bankowych, odwiedzać biblioteki i muzea. Jednak jednocześnie terytorialność traci na znaczeniu jako czynnik zapewniający społeczeństwom bezpieczeństwo.

Istotne zmiany przynosi globalizacja, jeśli chodzi o sprawowanie zwierzchnictwa personalnego. Dotyczy to traktowania obcych obywateli jak własnych. Obywatele nie są już „poddanymi” podporządkowanymi bez reszty władzy swego rządu, lecz mają wynikające z instrumentów międzynarodowych, prawa uznane za uniwersalne i poddane międzynarodowej ochronie. Jednym z przejawów globalizacji jest coraz częstsze dochodzenie przez ludzi swoich praw w państwach, w których ani nie są obywatelami, ani które ani nie są adresatem roszczeń. Sytuację taką obrazuje przykład szwajcarskich banków, które pod presją m.in. amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości uległy żądaniom poszkodowanych w wyniku Holokaustu W ostatniej dekadzie, zarówno w krajowych systemach wymiaru sprawiedliwości, a także z pomocą trybunałów międzynarodowych, podjęto szereg prób osądzenia osób podejrzanych o dokonanie najcięższych zbrodni. Wykształciły się i rozwinęły dwa podstawowe sposoby globalizacji wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Są to idea i praktyka tzw. powszechnej jurysdykcji oraz sądownictwo międzynarodowe. Powołanie trybunałów karnych przez ONZ.(m.inl993 Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Zbrodni w byłej Jugosławi ,1994 Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni w Rwandzie) zaowocowało i przyśpieszyło działania nad utworzeniem Międzynarodowego Trybunału Kaniego. Zatem postęp w wymierzaniu sprawiedliwości ponad interesami poszczególnych państw, w oparciu o uniwersalne, ogólnoludzkie normy prawa, jak pokazuje praktyka, jest możliwy. Faktem jest, że jeszcze 10 lat temu postawienie głowy państwa przez ONZowskim trybunałem wydawał o się nierealne. Zatem sądownictwo kamę, traktowane do tej pory jako jeden z najistotniejszych atrybutów suwerenność podlega procesom globalizacyj nym.