104694

•    „Ludzie (...) nie mogą żyć bez jakiejś więzi prawnej.” Istnienie państwa w pełni więc odpowiada naturze człowieka. „Im więcej człowiek kieruje się rozumem, to jest, im więcej jest wolny, tym stałej będzie zachowywać prawa państwowe...” Prawa powszechne i sprawy publiczne powinni prowadzić „ludzie najbystrzejsi, najsprytniejsi najsprytniejsi i najprzebieglejsi”.

•    Państwo obdarzające wolnością powinno powstać dzięki umowie, którą jednak można rozwiązać. Umowa jest najbardziej oczywistą formą politycznej racjonalności, fundamentem ustroju wolności. Ludzie tworząc państwo powinni wyrzec się przesądów i wykazać gotowość do uznania autorytetu prawa, które sami tworzą. „Żadna umowa nie może posiadać siły inaczej, jak ze względu na swoją użyteczność; gdy ta odpada, to umowa rozwiązuje się jednocześnie i traci prawomocność”. Władza powinna działać w ściśle określonym zakresie, gdyż: „Nikt nie może przelać wszystkiego prawa na władzę najwyższą.” Sposób sprawowania władzy powinien podlegać kontroli.

•    Zasady dobrego ustroju wyróżnione przez Spinozę:

☆    władza ograniczona i poddana kontroli

☆    dowolna akceptacja zakorzenionego w umowie prawa

☆    szeroki zakres praw obywatelskich

☆    fundamentalna rola krytyki

Zasady te pozwalają dostrzec w Spinozie myśliciela tworzące podwaliny liberalizmu.