49219

B. założenie psychologiczne: - określanie dziedziny badawczej, metod badania i reguł interpretacji wyników (te założenia powinien zawierać paradygmat).

RODZAJE MODELI UMYSŁOWYCH ( Nosal)

* Psychologia jest nauką wielo-paradygmatyczną ponieważ wyrasta z wielu, nie zawsze spójnych założeń.

A. paradygmaty wywodzące się z fizyki

-    psychofizyka (Weber, Fechner) - pomiar pozycji osoby na wymiarze izolowanej cechy umysłowej takiej jak np. wrażliwość, zakres uwagi, tempo rozumowania, itp.

Modele psychometryczne (Spearman, Thurston) - wykorzystują analizę czynnikową (symboliczne uogólnienie). Posługując się tą metodą autorzy stworzyli teorie zdolności poprzez wyodrębnienie „niezależnych” czynników - zdolności tworzących strukturę umysłu.

Badacze wykorzystujący analizę czynnikową w rozmaity sposób interpretują wyniki, (metoda jest wspólna, a nie ontologia.) Te interpretacje doprowadziły do różnego ujmowania inteligencji - jako sumy dyspozycji lub jako struktury hierarchicznej.

-    opis umysłu w kategoriach prostych wymiarów i ich kombinacji reprezentowanych przez wektory. Dyspozycje są tutaj traktowana statycznie tzn. nic nie wiadomo o ich naturze, zostały one tylko wyodrębnione. Przykładem mogą być skale do pomiaru inteligencji.

B . Paradygmaty wywodzące się z cybernetyki - paradygmat poznawczy

Umysł traktowany jest tutaj jako system przetwarzania informacji i opisywany od strony procedur ujmowanych jako programy tworzenia i przekształcanie reprezentacji poznawczych.

Podejście interdyscyplinarne (cognitive science). Celem tego podejścia jest poznanie w jaki sposób różne dziedziny nauk, np. filozofia, lingwistyka, logika, czy neurofizjologia dostarczają wyjaśnień inklinacji poznawczych (np. jakie założenia trzeba przyjąć aby zrozumieć Wędy poznawcze)

Podejście systemowe - nie skoncentrowane na wyizolowanych aspektach aktywności umysłowej, tylko koncentrujące się na całokształcie tejże aktywności (systemie).

PARADYGMAT POZNAWCZY - METAFORA KOMPUTEROWA

■""Program przetwarzania informacji” - sekwencja operacji w wyniku której realizowany jest cel czynności - jaką postać mają mózgowe systemy komputalne (operacje naliczania danych), za pośrednictwem których przekształcane są reprezentacje poznawcze?

takie podejście doprowadziło do dominacji procesualnych wyjaśnień, stąd też nazwa paradygmatu - informacyjno-procesualny. Obecnie procesualne ujęcie bardzo często wykorzystywane jest w każdej dziedzinie psychologii.

■"Stosowanie metafory komputerowej:

Maszyna Tulvinga (1936) - koncepcja maszyny mającej mechaniczny charakter, która byłaby zdolna do rozwiązania każdego problemu pod warunkiem istnienia właściwych algorytmów - jest to właściwie jeszcze prekomputerowa analogia. Teoria Tulvinga była przełomowym momentem w teorii informacji w zakresie psychologii.

-    Teoria filtru uwagi Broadbenta (1958) - opis przebiegu przetwarzania informacji (zależny od parametrów ilościowych i jakościowych). Broadberg był autorem pojęcia filtr uwagi -w uproszczeniu mówiąc badał jaka porcja uwagi dociera do STM i jaka jest przekazywana dalej w zubożałej postaci. Badał nawet ile bitów jest w stanie przełożyć dany kanał zmysłowy - badania te spotkały się z ostrą krytyką (patrz dalej).

Pandemonium Selfirdge’a i Neissera (1960) - pomysł zrodził się pod wpływem odkrycia neurofizjologicznego (wykrycia oddzielnych komórek reagujących na dany kształt).