50621

Odmiana mówiona jest formą pierwotną istnienia języka ( w najwcześniejszych stadiach rozwoju cywilizacyjnego - formą jedyną). Oczywiście ze względu na popularyzację druku i języka pisanego w nowoczesnych mediach, forma ta ustępuje odmianie pisanej.

Różnice wewnętrzne co do sposobu realizacji języka pisanego i mówionego pociągają za sobą konsekwencje w sposobie doboru odpowiedniego słownictwa z leksyku, przestrzegania zasad gramatyki i składni. Używając języka mówionego, nie zawsze mamy możliwość poprawienia, doszlifowania swojej wypowiedzi pod kątem stylistycznym, gramatycznym czy składniowym. Umiejętność naszego wypowiadania musi charakteryzować się wewnętrznym zorganizowaniem na wyższym poziomie, by mogła dorównać tekstowi przygotowanemu na piśmie. Odmiana pisana języka pozbawiona jest jednak niewerbalnych środków komunikowania się (mimika, gestykulacja, gesty foniczne), które podczas prezentacji tekstów mówionych są niezwykle ważne, bowiem to one decydują często o jakości odbioru informacji zawartej w tekście. Oczywistym jest fakt, że znajduje to również konsekwencje co do sposobu odbioru informacji i siły jej perswazji.

Miejsce pogranicza języka mówionego i pisanego wyznacza język mówiony wypowiedzi przekazywanych za pośrednictwem radia lub telefonu, (przykład zapisu fonetycznego, niektórych słów podczas pisania smsów)

Kolejnym kryterium zróżnicowania języka narodowego są okoliczności jego realizacji. Biorąc je pod uwagę rozróżniamy odmiankę swobodną i staranną (różnią się one wymową, słownictwem, składnią)

Ze względu na cel realizacji danego języka, wyróżnić możemy kilka odmian stylistycznych języka ogólnego (niekiedy także języków regionalnych). Najważniejsze z nich, to:

-    styl informacyjno-naukowy służący przede wszystkim obiektywnemu przedstawieniu rzeczywistości.

-    styl normatywno-dydaktyczny służący skłonieniu odbiorcy, by działał i myślał w określony przez nadawcę sposób (instrukcje, przepisy prawne)

-    styl artystyczny właściwy wypowiedziom zaliczanym do literatury pięknej

Niektórzy językoznawcy wyróżniają wyspecjalizowane odmiany języka, jak język kancelaryjny, publicystyczny, poetycki (są to w gruncie rzeczy również odmiany stylów)

Niekiedy styl artystyczny przeciwstawiany jest pozostałym stylom, określanym jako funkcjonalne, ale jest to nieprawdą, bowiem artystyczność języka również jest jego funkcją.

Najważniejsza jest jednak opozycja odmiany swobodnej i starannej. Różnią się one nie tylko stopniem dbałości o formę wypowiedzi, ale także używaniem bądź nie używaniem w nich różnych szczególnych środków językowych.

Wypowiedzi staranne przystosowane są do ewentualnego przetwarzania i powtarzania przez odbiorcę

Ogólna kulturalna odmiana języka polskiego bywa też traktowana jako jeden z jego dialektów. W takiej perspektywie pozostałych polskich dialektów nie należy uważać za jego odmiany terytorialne, (dialekt