50795

•    Na podstawie czego jesteśmy w stanie przewidzieć zachowanie?

Pojęcie spójności zachowania

1.    stabilność w czasie, powtarzalność (stability, consistency over time)

2. międzysytuacyjna spójność zachowania (cross-situational consistency)

3.    zgodność zachowania z postawę, normą, wartością (attltude - behavior consistency)

4.    spójność poznawcza (cognitive consistency)

Krytyka dyspozycjonizmu

•    Stanowisko Waltera Mischela

•    Wyniki badań nad związkiem postaw z zachowaniem

>    badania Newcomba nad wskaźnikami ekstrawersji u młodzieży trudnej

>    badania Harthorne'a i Maya nad uczciwością

>    Badania Searsa nad zależnością emocjonalną wykazywały:

>    słabe korelacje pomiędzy różnymi wśkaźnikami behavioralnymi danej cechy osobowości (0,1 - 0,2)

>    słabe korelacje między kwestionariuszami służącymi pomiarowi danej cechy osobowości a zachowaniem (wskaźnikiem cechy) (0,2 - 0,3)

Wnioski z reanaliz Mischela

•    sytuacyjna specyficzność reagowania

•    ograniczona przewidywalność zachowania z pomiaru cech

•    pewne właściwości osobowości mogą być zależne od zmiennych sytuacyjnych (np. zdolność do odraczania gratyfikacji u dzieci a widoczność nagród)

...ale skąd to powszechne przekonanie o posiadaniu stałych dyspozycji... (bo z jednej strony obiektywnie silny wpływ sytuacji, z drugiej powszechna skłonność do przeceniania wpływu dyspozycji)

Naiwny dyspozycjonizm - przejawy

•    Spontaniczne używanie kategorii cechy do opisu innych

•    Podstawowy błąd atrybucji

•    Przecenianie możliwości przewidywania zachowania ludzi

•    Nadmierna pewność własnych sądów o dyspozycjach tzw. Iluzja wywiadu Naiwny dyspozycjonizm - przyczyny

•    Kulturowo ugruntowana koncepcja osoby jak bytu sprawczego i społecznie przewidywalnego

>    odpowiedzialność jednostki za własne czyny (moralność, religia, prawo)

>    tendencja do traktowania spójności jako wartości pozytywnej

•    Człowiek jako figura na tle

>    rola czynników percepcyjnych - przyczyn zachowania szukamy w figurze a nie w tle

>    asymetria perspektyw aktora i obserwatora

•    Łatwy dostęp do określonych narzędzi językowych i schematów poznawczych

>    "język cech"

>    ukryte teorie osobowości

>    stereotypy społeczne

•    Zniekształcenia w rodzaju danych o osobie

>    tendencja do silnego efektu pierwszeństwa przy tworzeniu sądów o ludziach

>    ograniczony dostęp do zachowań innych ludzi

>    często podstawą wiedzy o innych Jest to co mówią o sobie a nie jak się zachowują