51188

ZNACZENIE WIOSNY LUDÓW DLA POLSKIEJ OŚWIATY NA SLĄSKU:

Mimo dość szybkiego załamania się ruchu rewolucyjnego Śląsk wyniósł z mego dwie najważniejsze zdobycze. Rządy pruskie obawiając się wzburzonych mas chłopskich, zniosły w zasadzie wszystkie ciężary feudalne chłopów, uwłaszczały małorolnych i zlikwidowały formalnie resztki ustroju feudalnego Większą korzyść przyniosła rewolucja 1848 roku Śląskowi w dziedzinie oświaty. Obawiając się, że rygorystyczne kontynuowanie akcji germanizacyjnej może doprowadzić do próby realizacji pojawiających się w okresie rewolucji projektów' połączenia Śląska z Poznańskiem, rząd Pruski przeniósł do Opola ks. Bernarda Bogedaina znanego z poglądów, że każde dziecko należy wychowywać w jego ojczystym języku, i mianował go radca szkolnym oraz naczelnym inspektorem szkól elementarnych. Bogedain doprowadził do spolszczenia wszystkich szkól elementarnych w miejscowościach zamieszkałych przez Polaków i do oparcia w nich nauczania na polszczyżnie literackiej wspólnej dla wszystkich ziem polskich. Taki sam j. polski wprowadzono do seminariów nauczycielskich w Głogówku i Pyskowicach Równocześnie przystąpiono do zakładania w każdej szkole biblioteki polskiej oraz popularyzowania piesiu polskich.

W wyniku spolszczenia na Śląsku szkól elementarnych i seminariów' nauczycielskich nastąpił bujny rozwój czytelnictwa polskiego wśród ludu, pogłębienie jego świadomości narodowej i poczucia ścisłej łączności Śląska z innymi ziemiami polskimi oraz powolny wzrost przekonania, że wolność i niepodległość ziemi polskiej zależy od losów' politycznych całej Polski.

WIOSNA LUDÓW NA MAZURACH I WARMII

W Szczytnie zawiązuje się rewolucyjna organizacja Klub Konstytucyjny. Zyskuje ona szybko popal cie innych miejscowości, a jego filie pow'stają w wielu miastach pomorskich. Centralną postacią tego mazurskiego zrywu rewolucyjnego jest Gizewiusz. Program KK zwracał też uwagę na sprawy szkolne . obawiając się, że gennanizujący się coraz bardziej kler mazurski i warmiński będzie współdziałał z władzami pruskimi w akcji wynarodowienia, KK postanowił dążyć do uniezależnienia szkoły od zwierzchnictwa kościoła i podporządkowania jej świeckim władzą samorządowym Do walki o zeświecczenie szkoły usiłował pozyskać nauczycieli, sołtysów' oraz wszystkich zwolenników postępu. Domagał się także zniesienia cenzury duchownej w nadziei, wolność słowa i diuku umożliwi podniesienie poziomu umysłowego nauczycieli oraz zachęci ich do lektury i stałego dokształcania się. Tylko starannie wykształcony nauczyciel w szkołach świeckich zwolniony od nadzoru kłem zdobędzie zaufanie ludu i stanie się jego użytecznym doradcą. Jednym z warunków podniesienia roli nauczyciela, była poprawa jego sytuacji materialnej Po upadku Wiosny Ludów' na Warmii i Mazurach wracano powoli do dawnych tendencji gennanizacyjnych. Najszybciej uległa im inteligencja i ludność miejska. Chłopi opierali się dość skutecznie zamachom na język polski do lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, kiedy to nastąpiła zupełna niemal germanizacja wszystkich mieszkańców Prus