51222

Pytanie 1. Okoliczności utworzenia uniwerku w Krakowie w 1364r.

Inspiracją dla Kazimierza Wielkiego do utworzenia uniwerku w Krakowie było powstanie uniwerku w Pradze (Studium Generale 1348?). Niechętny planom bym ówczesny papież Klemens VI, dlatego plany zostały wznowione dopiero, kiedy papieżem został Urban V. Od marca do września 1363 w Awinionie przebywało polskie poselstwo królewskie mające przedstawić plany fundacji. Papież wydal zgodę na stworzenie uczelni 3-wydzialowej (bez teologicznego) - zasługa biskupa gnieźnieńskiego Skotnickiego (biskup krakowski Bodzant był przeciwny). 12.05.1364 Kazimierz Wielki wydal dokument erekcyjny powołujący do życia Studium Powszechne. 1.09.1364 papież Urban V wydal bullę zatwierdzającą powstanie uczelni, ale nie zgodził się na oddarue kanclerzem krakowskiego władzy nad egzaminowaniem scholarchów (oddal ją władzom duchownym). Śmierć króla spowolniła rozwój uczelni.

Pytanie 2.Porównaj dokumenty fundacyjne Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły wystawione dla uczelni krakowskiej.

Kazimierza Wielkiego: Składał się ze wstępu, uzasadnienia zamiaru założenia uczelni, decyzji jej stworzenia i roli, jaką ma ona spełniać, wezwania młodzieży do przyjazdu po wiedzę, zapewnienia bezpieczeństwa oraz przyrzeczenia, że będą przestr zegane nadane przywileje i wolność, ustalone w ówczesnych uniwersytetach bolońskim i padewskim. W dmgrej części aktu fundacyjnego wymieniono kilkanaście najważniejszych przywilejów' uczelni: zwolnienie studentów' od cel i opłat w czasie podróży i przy wejściu do miasta, ocluonę mienia w czasie podróży, zapewnienie pomieszczeń do nauczania i zamieszkania, zwierzclmictwo imiwersytetu w spraw^rach sądowych, wysokość i źródła uposażeń profesorów i rektora, sprawy kredytu dla studentów' i ustalenia toku pracy uczelni, zatwierdzanie egzaminów oraz powiązanie nauki z życiem przez uczestnictwa studentów w rozprawach sądowych.

Studenci mają wybierać rektora ze swego grona, który m być zwierzclmikiem scholarów, oni też mają wyłączne prawo wyboru swoich profesorów'. Rektor ma praw^ro sądzenia swoich studentów w sprawach cywilnych i jego wyrok jest bezapelacyjny. Wszyscy scholarzy składają mu przysięgę i są mu posłuszni

Tylko pewma liczba katedr mrala być finansowana przez Kazimierza Wielkrego.

Bulla papieża nie pozwoliła otwarcia wydziału teologii, ale przyznała prawo do wybierania wykładowców' biskupowi krakowskiemu Bodzancie, co zniechęciło Kazimierza Wielkiego do dalszego organizowania uczelni. Dopiero po śmierci biskupa(1366) i wyborze kolejnego, kr ól postanowił po raz kolejny uruchomić uczelnię Jednak po jego śmierci (1370) uczelnia praktycznie przestała istnieć.

Władysława Jagiełły (26.07.1400) służyć narodowi wiedzą, mieszkańców' i poddanych ziem... litewskich... na synów światła nawrócić. Wewnętrzną organizację odnowionej uczelni oparto na wzorach uniwersytetu paryskiego. Uniwersytet stal się instytucją mistrzów, a nie studentów. Głową uniwersytetu był rektor powołany z grona naukowego, zaś nadzór nad uczelnią należał do biskupa krakowskiego.

Pytanie 3. Określ, kiedy poszczególne osoby spraw ow ały funkcję rektora i jaką dyscyplinę naukową reprezentowały.

14(X)-1401 i 1413/14 Stanisław'ze Skarbirnierza (prawnik)

1401-1402 Jan Wajdut, książę drohiczyński ??

1861-1862 Józef Dietl (medycyna)

1886-1887. 1899-1900 Stanisław Tarnowski (historyk literatury)

1938-1939 Tadeusz Lchr-Splawiński (językoznawca, slawista )

1962-1964 Kazimierz Lepszy (historyk)