Manikowska (32)

Wszechnica krakowska

337. Uniwersytet Krakowski: gmach Collegium Maius, XIV (?), XV/XVI w. Dziedziniec.

życiowego nieosiągalnego na żadnej innej drodze. Z jednej strony, była to sława uczonego, pozycja uniwersyteckiego mistrza we własnym środowisku, którą wyznaczała przede wszystkim posiadana wiedza i związane z nią tytuły. Z drugiej strony, dzięki owej zewnętrznej, pozauniwersyteckiej aktywności profesorów, była to możliwość zdobycia godności kościelnych i państwowych. W trakcie XV w. wzrostowi znaczenia szlachty w państwie towarzyszył proces prawnego, a nie tylko społecznego, ograniczania plebeju-szom szans i możliwości zdobycia wysokiej pozycji społecznej. W średniowieczu była ona dostępna przede wszystkim, niemal wyłącznie, poprzez wejście do stanu duchownego, który, odbijając wszystkie nierówności stanowe społeczeństwa, dawał jednak pewne nadzieje kariery — szybszej i łatwej dla „szlachetnych”, zwłaszcza z kręgów możnowładczych, o wiele trudniejszej, a przecież możliwej nawet dla synów chłopskich. Stopniowe, ustawowe zamykanie dostępu do kapituł katedralnych plebejuszom rezerwowało wszystkie wyższe godności kościelne dla szlachty. Do końca średniowiecza nie udało się jednak szlachcie przeprowadzić w pełni tego zamierzenia, wszędzie bowiem, choć nie bez trudności, kapituły dopuszczały do swego grona ludzi niskiego co prawda urodzenia, ale za to obdarzonych naukowym tytułem. Trudno się było