o Każda strona, interwenient uboczny, w nieprocesowym każdy uczestnik i przedstawiciele
o Postępowanie to ma zastosowanie zarówno w razie istnienia przyczyn uzasadniających wyłączenie z ustawy jak i na wniosek O wyłączeniu decyduje sąd, w którym sprawa się toczy lub przełożony nad nim, jeśli brak byłoby dostatecznej liczby sędziów.
SN 6.03.1968- sądem przełożonym nad SR jest SO, trąd SO- SA a nad nim SN.
Sędzia któr ego dotyczy wniosek może wypełniać czynności niecietpiące zwłoki O wyłączeniu sąd orzeka w składzie 3 sędziów zawodowych po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy.
Na postanowienie oddalające wniosek służy zażalenie, natomiast wyłączające sędziego nie podlega zaskarżeniu.
Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych okolicznościach lub wniosek oczywiście bezzasadny podlega odrzuceniu bez składania wyjaśnień przez sędziego, którego dotyczy.
Przepisy te mają zastosowania w stosunku do ławników, pr okuratora, innych organów sądowych (komorników, notariuszy, aplikantów sądowych, innych osób pełniących funkcje protokolantów, tłumaczy), biegłych
np. nie może być oczywiście sędzia we własnej sprawie (iudex in causo suo), sytuacje, w których sędzia jest członkiem spółdzielni czy stowarzyszenia, które jest powodem lub pozwanym w procesie cywilnym, jest dłużnikiem solidarnym, poręczycielem - w takich sprawach mimo, że nie występuje formalnie jako strona w procesie, ale pozostaje z jedną ze str on w takim stosunku prawnym, że ten wynik sprawy oddziaływa na prawa lub obowiązki sędziego